Starsza osoba upiera się, żeby zawsze mieć w domu duże zapasy jedzenia, choć sklep jest w tym samym budynku. Gotuje jak dla pułku wojska, mimo że mieszka sama. Rodzina tłumaczy to sobie: w młodości przeżyła obóz, głód, można ją zrozumieć. Znamy? Zapewne tak.
A teraz to samo, ale osoba o pokolenie młodsza. Restrukturyzacja w firmie, dzień wręczania wymówień z pracy. Stres – ale u niektórych dużo większy niż u innych. Ostry ścisk w żołądku i pulsowanie w skroniach. Panika, wręcz strach o życie. Racjonalnie rzecz biorąc, sytuacja nie jest aż tak groźna: zwalniany ma kwalifikacje, doświadczenie zawodowe i znajomych. Jeśli jednak doświadczył w życiu skrajnej biedy albo kiedyś wcześniej, tracąc pracę, popadł w poważne kłopoty – emocje sprzed lat mogą wracać. Organizm je zapamiętał. Teraz przypomina.
Pamięć, czyli podzespoły
– Od bardzo dawna wiadomo, że to, co związane z silnymi stanami, jest zapamiętywane na dłużej. Że silne, traumatyczne wydarzenia są w stanie przeprogramować nasze zachowanie – mówi dr Paweł Krukow, neuropsycholog z Instytutu Psychologii UMCS w Lublinie. – Badania sugerują, że większość codziennych decyzji podejmujemy motywowani emocjami związanymi z tym, co do tej pory przeżyliśmy.
Prof. Antonio Damasio, wybitny badacz mózgu z Uniwersytetu Iowa w USA, postawił wręcz hipotezę, że bez udziału emocji człowiek w ogóle nie jest w stanie funkcjonować. Jak w przypadku jednego z jego pacjentów, znanego jako pan Elliot. Usunięto mu guz mózgu uciskający płat czołowy, uszkadzając struktury odpowiadające za odtwarzanie przeżytych kiedyś emocji. Intelekt, funkcje poznawcze pacjenta pozostały bez zmian, jednak po operacji nie był on w stanie radzić sobie z życiem.