Kunszt wbijania gwoździa
Jeszcze w XIX w. praca człowieka była nierozerwalnie związana z jego umiejętnościami. Pracownicy, wykonując przez wiele lat określone czynności, doskonalili kunszt i poznawali tajniki swojej pracy, co pozwalało im osiągać wyjątkowe rezultaty. To stałe doskonalenie umiejętności dotyczyło niemal wszystkich rodzajów zajęć, od czysto fizycznych po wymagające wyszukanych kwalifikacji.
Robotnicy fabryczni wykonywali swoją pracę za pomocą stosunkowo prostych narzędzi i doskonalili się stopniowo w ich używaniu. Ich ścieżka rozwoju przypominała drogę zawodową rzemieślników. Podobnie jak w rzemiośle skonstruowany był system kształcenia – młodzi robotnicy uczyli się pod okiem mistrzów różnych technik i sposobów wykonywania pracy, a – jakbyśmy dziś powiedzieli – transfer wiedzy następował dzięki podglądaniu i naśladowaniu starszych opiekunów.
Działał więc naturalny mechanizm kompensacji sprawności fizycznej wyższymi kwalifikacjami i lepszym opanowaniem kluczowych umiejętności. Starsi nie mieli tyle siły i sprawności fizycznej co młodsi, ale dysponowali nieporównanie większym doświadczeniem, a przede wszystkim treningiem. Młodszy pracownik szybciej wbijał gwoździe, ale starszy wiedział, gdzie je wbijać tak, by uzyskać optymalny efekt.
W sferze społecznej człowiek starzejąc się na ogół rozwijał wiedzę o funkcjonowaniu swojej społeczności, rozwijał znajomości i sieć relacji, co pozwalało mu zdobywać coraz lepszą pozycję i potrzebne zasoby. Nawet jeśli siły całkiem go opuszczały – dzięki kontroli nad zgromadzonym majątkiem – często zachowywał kontrolę nad swoim otoczeniem.
Dyktat taśmy
Wszystko się zmieniło wraz z pojawieniem się nowoczesnych metod organizacji pracy.