Ja My Oni

Odpuścić sobie Rembrandta

Odpuścić sobie Rembrandta. Po co nam sztuka?

Prof. dr hab. Maria Poprzęcka Prof. dr hab. Maria Poprzęcka Leszk Zych / Polityka
Prof. dr hab. Maria Poprzęcka o tym, czy i do czego człowiekowi potrzebne są piękno i harmonia.
„Wtłaczanie wszystkim do głowy, że to jest ich obowiązek i że są gorsi, jeśli im się tam coś nie podoba, jest fatalną pomyłką”.Leszk Zych/Polityka „Wtłaczanie wszystkim do głowy, że to jest ich obowiązek i że są gorsi, jeśli im się tam coś nie podoba, jest fatalną pomyłką”.

Violetta Krasnowska: – „Sztuka jest potrzebna człowiekowi nie mniej niż zaspokajanie głodu czy znalezienie schronu” – pisał prof. Władysław Tatarkiewicz. Zgadza się pani?
Maria Poprzęcka: – Najpierw należałoby ustalić, co przez to słowo rozumiemy. Bo np. używanie terminu sztuka w odniesieniu do malowideł paleolitycznych to nadużycie tego pojęcia. Nikt nie wie, co dla ówczesnych ludzi znaczyło malowanie zwierząt na ścianach jaskiń, w miejscach, w które niezwykle trudno się dostać. Nie wiążą się one bezpośrednio z zaspokajaniem głodu, chłodu, potrzebą rozrodczości itd., wykraczają poza zabezpieczenie bytu. Potrzeba przedstawiania? Nie jest taka silna.

Zatem, jak pojmowana sztuka ma być tym niezbędnym elementem ludzkiego życia? Nie wiem, co profesor Tatarkiewicz, który poświęcił książkę dziejom sześciu podstawowych estetycznych pojęć, rozumiał przez sztukę, mając świadomość historycznej zmienności tego pojęcia. Wydaje się, że chodzi właśnie o takie rodzaje ludzkiego działania, które nie dają się wytłumaczyć. To jest wartość naddana, coś, co człowiek robi nie dlatego, że zaspokaja swoje podstawowe popędy, że to jest coś więcej. Coś poza tym nagim życiem. Ten naddatek, tę wartość dodaną, zwykliśmy określać mianem sztuki.

I co on człowiekowi daje?
Sztuka wyrasta przede wszystkim z bardzo szeroko rozumianych potrzeb religijnych: transcendencji, przekroczenia doczesności, niezgody na śmierć. Bo najbardziej niepojęte dla człowieka jest to, że umiera. To jest źródło i religii, i związanej z nią sztuki. Ludzie nie godzą się na śmierć, we wszystkich kulturach odprawiając wokół niej różnego rodzaju obrządki i rytuały. To wiara w transcendencję jest człowiekowi niezbędna. Sztuka jako ozdoba życia to późny pomysł.

Ja My Oni „Czego potrzeba człowiekowi do życia” (100127) z dnia 05.02.2018; Czego dusza potrzebuje; s. 34
Oryginalny tytuł tekstu: "Odpuścić sobie Rembrandta"
Reklama