Czy religia usprawiedliwia przemoc

Dlaczego twierdzenie „Moja wiara jest jedyną słuszną drogą” jest groźne.

www.bridgemanart.com/Photopower Czasy, gdy Kościół katolicki używał fizycznej przemocy na szczęście dawno minęły, ale nadal zdarzają się przypadki przemocy symbolicznej.

Artykuł ukazał się w „Ja My Oni” tom 30. „Do czego nam ego”. Poradnik dostępny w Polityce Cyfrowej i w naszym sklepie internetowym.

***

Panujący w starożytnej Grecji politeizm wiązał się z różnorodnością. Bogowie wchodzili ze sobą w konflikty, ale ich wyznawcy nie toczyli sporów o wyższości Artemidy nad Afrodytą. Rzymianie nie narzucali swoich bogów podbitym ludom. Dostawiali po prostu kolejne posągi do miejskich panteonów. Każdy lud miał swoich rodzimych bogów i nie stawało się to przyczyną konfliktów. Wymaganie oddawania boskiej czci cesarzom miało wymiar głównie polityczny.

Przekonanie, że skoro tylko jedna religia może być prawdziwa, to powinna zapanować powszechnie, łączy się z monoteizmami. A to wiąże się z pokusą prozelityzmu – skoro inni błądzą, należy ich z błędu wyprowadzić. Czasami nawet siłą.

I tak wojny religijne toczą się od wieków. Wiara doskonale nadaje się na sztandary krucjat czy czystek etnicznych. Sugeruje, że za agresją nie stoi jedynie brutalna rywalizacja ekonomiczna, ale wyższa, boska sankcja. Ale wtedy agresja łatwiej wymyka się spod kontroli, bo walka toczy się przeciwko siłom zagrażającym najświętszym wartościom. „Kiedy papież Urban II ogłosił w 1095 r. pierwszą krucjatę, jej plan zrodził się w sferze logosu. Chciał on, by rycerze europejscy zaprzestali wzajemnych walk rujnujących zachodnie chrześcijaństwo i swoją energię wykorzystali na Bliskim Wschodzie w wojnach prowadzących do rozszerzenia władzy Kościoła.