Stalinizm.
Stalinizm można określić jako system oparty na upaństwowieniu gospodarki i rozciągnięciu – przy użyciu przemocy – kontroli państwa nad całym życiem społecznym (w najszerszym tego słowa znaczeniu) oraz na przejęciu omnipotentnego państwa w monopolistyczne władanie przez – scentralizowaną, zhierarchizowaną, opartą na zasadzie wodzowskiej – partię komunistyczną, która legitymizowała się wizją światowej rewolucji i spełnienia utopii. System ten, zarówno w swym oryginalnym sowieckim wydaniu jak i później, powstawał w trakcie ewolucji: w pierwszym przypadku wynikało to z faktu, iż nie był konceptem gotowym do użycia w momencie zdobycia władzy przez bolszewików; w pozostałych – gdyż stopniowość działań osłabiała opór przed jego wprowadzeniem lub też wynikała z układu sił na świecie.
Pod okiem Armii Czerwonej.
Można z całą pewnością stwierdzić, iż rozpoczęcie tej ewolucji w Polsce w zupełności zależne było od faktu, iż w wyniku przebiegu II wojny światowej na ziemie polskie weszła Armia Czerwona. Prawdopodobieństwo, że polscy komuniści – nawet wzmocnieni sojusznikami, których udało im się pozyskać – zdobyliby władzę bez obecności wojsk sowieckich i bez sowieckiego parasola ochronnego w stosunkach międzynarodowych, było bliskie zeru. Wymownie świadczy o tym fakt, że blisko dwa lata po uzyskaniu dominacji w państwie, dysponując wszystkimi środkami przymusu i propagandy, przy obecności wojsk NKWD i mając poparcie ościennego mocarstwa, Polska Partia Robotnicza wraz ze swymi aliantami uzyskała w referendum (czerwiec 1946 r.) nie więcej niż 1/4 głosów i musiała uciec się do sfałszowania wyników.