Pomocnik Historyczny

Stachanowcy: dogonimy, przegonimy, zarobimy

Górnik Aleksiej Stachanow w Moskwie, prawdopodobnie 1947 r. Górnik Aleksiej Stachanow w Moskwie, prawdopodobnie 1947 r. Yevgeny Khaldei / Corbis
Przodownicy pracy Miszta, Miedlicki i Zawada przed tablicami współzawodnictwa w Nowej Hucie, 1953 r.Jan Tymiński/CAF/PAP Przodownicy pracy Miszta, Miedlicki i Zawada przed tablicami współzawodnictwa w Nowej Hucie, 1953 r.

W noc z 30 na 31 sierpnia 1935 r. Aleksiej Stachanow (1906–77), górnik kopalni Centralna Irmino w Zagłębiu Donieckim, wyrąbał 102 tony węgla, czyli wykonał ponad 1400 proc. dniówki! Okrzyknięto to rekordem świata. Rekordy ZSRR stały na porządku dziennym i nikogo specjalnie już nie dziwiły. Niektóre wyścigi pracy trzeba było wręcz zahamować. Za dużo np. składów wykolejało się po rekordach szybkości biegu pociągów towarowych i szło w odstawkę.

Pierwszą formą współzawodnictwa pracy w bolszewickiej Rosji były tzw. subotniki; najpierw do bezpłatnej pracy w soboty przystąpili pracownicy kolei moskiewsko-kazańskiej; w maju 1919 r. wyremontowali 4 parowozy i 16 wagonów. Tzw. komunizm wojenny zlikwidował instytucje gospodarki rynkowej i podporządkował produkcję przemysłową potrzebom walczącej z kontrrewolucją Armii Czerwonej. Kiedy ojczyzna w potrzebie, dostarczenie żywności i broni stało się patriotycznym obowiązkiem.

1 maja 1920 r. na pierwszym ogólnorosyjskim subotniku władze partii bolszewików zatwierdziły regulamin, iż sobotnia praca powinna dotyczyć spraw szczególnie ważnych i pilnych, a przy tym uczestnicy czynów mają dążyć do podniesienia ustalonych norm pracy. W myśl wytyczonego celu w Zagłębiu Donieckim narodziła się idea pracy szturmowej. Specjalnie na tę okoliczność uformowane brygady szturmowe stale wykonywały 20–30 proc. produkcji ponad plan.

Szturmowców nagradzano uroczyście dodatkowymi kartkami zaopatrzeniowymi i gromkimi brawami. Sam Lenin bronił tych przywilejów, odpowiadając jasno i krótko: „Szturmowość jest wyróżnikiem, a wyróżnienie bez konsumpcji jest niczym”.

Brygady szturmowe odrodziły się kilka lat później, kiedy w styczniu 1929 r. „Komsomolska Prawda” w odezwie do Komsomołu (młodzieżowej przybudówki partii komunistycznej) zaapelowała o podjęcie „wszechzwiązkowego socjalistycznego współzawodnictwa pracy”.

Pomocnik Historyczny „Stalinizm po polsku” (100053) z dnia 28.05.2012; BITWA O PRZEMYSŁ I HANDEL; s. 128
Reklama