Pomocnik Historyczny

Kręgi kultury

Chaim Nachman Bialik, pisarz języka nowohebrajskiego, 1926 r. Chaim Nachman Bialik, pisarz języka nowohebrajskiego, 1926 r. Rue des Archives/PVDE / Materiały prywatne
Fenomenem kultury żydowskiej tworzonej na ziemiach polskich była jej trójjęzyczność (hebrajski, jidysz, polski).
Okładka pisma „Hajnt”.ŻIH Okładka pisma „Hajnt”.

Trójjęzyczność. Pojawienie się odmiennych propozycji ideowych, różnych od religijnego fundamentu, który przez całe wieki był spoiwem tożsamości żydowskiej wspólnoty w diasporze, przyczyniło się do coraz bardziej wyrazistego kształtowania żydowskiej kultury świeckiej. Od XIX w. – wraz z prądem asymilacji – artyści żydowscy decydowali się na wybieranie polszczyzny jako języka nowoczesnej literatury. Równolegle tworzona była świecka literatura w języku jidysz oraz literatura nowohebrajska. Prof. Chone Shmeruk podkreślał ów – jedyny w swoim rodzaju – fenomen trójjęzyczności kultury żydowskiej, jaką tworzono na ziemiach polskich.

Literatura nowohebrajska powstawała od końca XIX w., najważniejszymi jej twórcami byli: Chaim Nachman Bialik (1873–1934), Saul Czernichowski (1875–1943), Achad Ha-Am (1856–1927), Josef Chaim Brenner (1881–1921), Micha Josef Berdyczewski (1865–1921), Uri Nissan Gnessin (1841–1913).

Fundamenty nowoczesnej świeckiej literatury jidysz stworzyli: Mendele Mojcher Sforim (1836–1917), Szolem Alejchem (1859–1916) i Icchok Lejbusz Perec (1852–1915). W dwudziestoleciu międzywojennym najwybitniejszymi twórcami z tego kręgu byli: Icyk Manger (1901–69), Abraham Suckewer (1913–2010), Szalom Asz (1880–1957), Alter Kacyzne (1885–1941), Josef Opatoszu (1886–1954), Izrael Joszua Singer (1893–1944), Jehoszua Perle (1888–1944), Izaak Baszewis Singer (1902–91) oraz Izrael Rabon (1900–41).

Prasa. Jedną z ważniejszych oznak powstawania świeckiej kultury żydowskiej był rozwój czasopism.

Pomocnik Historyczny „Historia Żydów polskich” (100070) z dnia 01.04.2013; W II RP; s. 94
Reklama