La belle époque.
Wielką Wojnę uważa się na Zachodzie za koniec starych, dobrych czasów. Do historii przeszła, zła czy dobra, stabilizacja, a zaczęło się stulecie napięć, rewolucji, inflacji pieniądza, pojęć i zbrojeń. „Ten tylko, kto przeżył ową epokę wiary w świat, zrozumie, że wszystko, co nastąpiło później, było już tylko regresją i mrokiem” – zanotował Stefan Zweig. Skąd brał się ów optymizm przekreślony przez wojnę? Końcówka XIX i początek XX w. były to dekady najszybszego wzrostu w dziejach: wskaźniki produkcji wszelkich dóbr rosły jak na drożdżach, pojawiły się szczepionki, telefony, samochody, tramwaje, metro i samoloty, ścieki skanalizowano, a ulice oświetlono elektrycznością. Z map znikły białe plamy, zdobyto bieguny i człowiek (a konkretnie biały człowiek) zapanował nad planetą. Europejczycy podzielili się Afryką, Oceanią i znaczną częścią Azji. Chiny uchodziły za symbol zmurszałej, niezdolnej do przemian kultury. Cywilizacja była domeną białych chrześcijan, których wyższość wydawała się oczywista.
Za życia jednego pokolenia świat zmienił się jak nigdy przedtem – i chyba nigdy potem. Oczywiście korzyści z postępu nie rozkładały się równomiernie – i stąd popularność różnej maści socjalistów, budząca przerażenie ludzi dobrze sytuowanych. „Zachowaliście się jak socjaldemokraci!” – krzyczał nauczyciel na szkolnych kolegów Tomasza Manna, kiedy nabroili. Ale zachodnioeuropejscy socjaliści, mimo marksistowskiej retoryki, kontentowali się stopniowymi zmianami: ograniczeniami czasu pracy, ubezpieczeniami emerytalnymi. W wielu krajach funkcjonowało już powszechne prawo wyborcze (a w trzech obejmowało też kobiety) i wydawało się kwestią czasu rozszerzenie go na wszystkie państwa cywilizowane.