Pod koniec XVIII w. Wielka Brytania władała jedynie skrawkami terytorium na wybrzeżu Afryki Zachodniej – w Gambii i Sierra Leone. W 1795 r. Brytyjczycy zajęli po raz pierwszy kolonię holenderską w Kraju Przylądkowym na południu Afryki, nie chcąc tam dopuścić Francuzów, którzy okupowali Holandię. W czasie wojen napoleońskich Wielka Brytania ponownie zajęła w 1806 r. Kraj Przylądkowy, który przyznano jej później na mocy decyzji kongresu wiedeńskiego w 1815 r. Sąsiedni Natal został anektowany w 1843 r., a Burowie, czyli holenderscy osadnicy, opuścili brytyjskie kolonie i założyli nowe republiki Oranię i Transwal.
Sierra Leone na zachodnim wybrzeżu Afryki zostało kolonią królewską w 1808 r. po bankructwie brytyjskiej kompanii handlowej zarządzającej nią. Wielka Brytania przejęła kontrolę nad fortami handlowymi na Złotym Wybrzeżu (Ghana) w 1822 r. Natomiast w 1861 r. dokonała aneksji Lagosu, ustanawiając w 1885 r. protektorat nad wybrzeżem Nigerii i kontynuując jej podbój do początku XX w.
W 1869 r. został otwarty Kanał Sueski zbudowany przez Francuzów na terytorium należącym do Imperium Otomańskiego. 6 lat później Wielka Brytania kupiła od kedywa Egiptu 44 proc. akcji spółki władającej kanałem i rok później przejęła zarządzanie nim wspólnie z Francuzami. W 1882 r. wojska brytyjskie zdławiły powstanie egipskie i objęły kontrolę nad Kanałem Sueskim. W celu ochrony szlaku żeglugowego prowadzącego do Indii Brytyjczycy w 1888 r. przejęli władzę, w formie protektoratu, nad częścią Somali nazwaną Brytyjskim. Sam Egipt pozostał formalnie częścią Turcji, ale faktycznie był także brytyjskim protektoratem, co Londyn otwarcie ogłosił w 1914 r.
Uzgodnienie przez mocarstwa europejskie reguł ekspansji w Afryce na konferencji w Berlinie (1884–85) przyspieszyło brytyjską kolonizację.