Pomocnik Historyczny

Chanat, orda, ślady w języku

Getty Images

Nazwą chanat określano państwo rządzone przez chana (od tur. kan, mong. kaan – władca, monarcha), zwykle powstałe w wyniku rozpadu koczowniczych kaganatów lub imperium mongolskiego (np. Chanat Czagatajski, Złota Orda) i ich sukcesorów (np. Chanat Krymski, Chanat Kazański). W zależności od czasu i miejsca mogło odpowiadać europejskiemu księstwu (np. Chanat Syberyjski) lub królestwu; w Persji również jednostka administracyjna niskiego szczebla. Chanat w odróżnieniu od koczowniczego kaganatu budował miasta.

Z kolei orda (od starotur. ordu) to pierwotnie namiot wodza, rezydencja chana, pałac. W Polsce i Rosji znaczenie rozciągnięto na cały ułus (z tur. lub mong. plemię, lud), który mógł mieć formę państwa (np. chanat Złotej Ordy) lub organizacji plemiennej (np. Orda Nogajska).

Panowanie Złotej Ordy pozostawiło ślady w języku rosyjskim, przede wszystkim nazewnictwo dotyczące zarządzania podbitymi prowincjami, ściągania z nich podatków i sprawnego przepływu informacji. Od mongolskiego słowa tamga, oznaczającego rządową pieczęć przystawianą na towarach, od których opłacono podatek, pochodzą słowa określające pieniądze (diengi) i komorę celną (tamożnia). Słowo jam zapożyczono na określenie poczty łączącej Moskwę z prowincjami (jamskaja służba). Do rosyjskiego weszły także słowa opresyjne: kajdany (kandały, kajdały), bat (nagajka) i niewola (kabała).

Pomocnik Historyczny „Dzieje Rosjan” (100087) z dnia 11.12.2014; Świt Rusi; s. 19
Reklama