Najstarszym pismem Słowian jest głagolica, którą w IX w. stworzył św. Cyryl ze swym bratem Metodym. Pismo to było oparte na grece, a alfabet został wymyślony po to, by oddać na piśmie Słowo Boże. Głagolicą więc zapisywano liturgiczny język starocerkiewnosłowiański. Po śmierci Cyryla jego uczniowie stworzyli (na bazie greckiej majuskuły i głagolicy) uproszczone pismo i przyczynili się do rozwoju alfabetu, który nazwali na cześć swego mistrza i nauczyciela cyrylicą. Tak rozwinął się literacki język cerkiewnosłowiański, używany w cerkwiach przez duchownych prawosławnych. W kulturze rosyjskiej używa się oficjalnie tylko nazwy cyrylica. Ale alfabet, którym dzisiaj posługują się Rosjanie, to nie cyrylica, tylko grażdanka, czyli pismo świeckie. Konieczność jego wprowadzenia pojawiła się w XVII w., kiedy wydawano coraz więcej książek naukowych i technicznych. Cyrylica niezbyt się do tego nadawała, co więcej, nie najlepiej już oddawała fonetykę zmieniającego się języka. Stąd pojawienie się w latach 80. i 90. XVII w. mody na alfabet łaciński.
Reforma cyrylicy była dziełem Piotra Wielkiego, który w 1707 r. podobno sam sporządził wstępne szkice, według których Kulmbach sporządził rysunki, a czcionki zamówiono w Amsterdamie i Moskwie. Poza zmianą kroju, wzorowanego na łacińskich antykwach, dostosowanie do nowoczesnych wymogów druku polegało na zmniejszeniu liczby znaków (z 45 do 38), uporządkowaniu znaków diakrytycznych i interpunkcyjnych, zmianie kroju niektórych liter i wprowadzeniu liczb arabskich. Z czasem pojawiły się nowe znaki, by ujednolicić pisownię. W 1917 r. grażdankę jeszcze bardziej uproszczono. W czasach ZSRR posługiwały się nią wszystkie kraje wchodzące w skład Związku Sowieckiego.