Pomocnik Historyczny

Bezwzględność patriarchy

Nikon reformator

Patriarcha Nikon; obraz z XVIII w. Patriarcha Nikon; obraz z XVIII w. BEW

Nikon (1605–81) urodził się jako Nikita Minow w ubogiej rodzinie chłopskiej niedaleko Niżnego Nowogrodu. Kształcił się w jednym z okolicznych monasterów, jednak ślubów mnisich nie złożył, gdyż na życzenie rodziny powrócił do domu i się ożenił. Małżeństwo okazało się nietrwałe i w 1636 r. złożył śluby w Monasterze Sołowieckim. W 1639 r. przeniósł się do Monasteru Kożeozierskiego i w 1642 r. został wybrany na jego przełożonego (ihumena). Doprowadził swój klasztor do rozkwitu, uzyskał dla niego liczne nadania. Wielokrotnie podróżował do Moskwy, gdzie zwrócił na siebie uwagę niezwykle pobożnego cara Aleksego I. W 1646 r. monarcha mianował Nikona archimandrytą jednego z najważniejszych stołecznych klasztorów – Monasteru Nowospasskiego.

Po objęciu tego stanowiska Nikon związał się z grupą dostojników świeckich i duchownych, dążących do odnowy życia religijnego. Wkrótce zyskał zaufanie cara Aleksego i wszedł do jego najbliższego otoczenia. W 1649 r., dzięki poparciu patriarchy Jerozolimy Paisjusza, został metropolitą nowogrodzkim (drugim w hierarchii biskupem Rosji). Na tym stanowisku prowadził intensywną działalność budowlaną i charytatywną, jednak surowe traktowanie wiernych i duchowieństwa nie zjednało mu sympatii. W 1652 r., dążąc do przekształcenia Moskwy w centrum prawosławia, sprowadził do miasta relikwie metropolity moskiewskiego Filipa II, zamordowanego przez opryczników, a także kilku świętych. Działania te podkreślały równorzędność władzy duchownej i świeckiej w Rosji. W tym samym roku został przy poparciu cara i zwolenników reform kościelnych mianowany patriarchą moskiewskim.

Pomocnik Historyczny „Dzieje Rosjan” (100087) z dnia 11.12.2014; Świt Rusi; s. 56
Oryginalny tytuł tekstu: "Bezwzględność patriarchy"
Reklama