Ukształtowanie „człowieka nowego typu” było niezbędną cechą myślenia marksistowskiego jeszcze przed przejęciem władzy przez bolszewików w Rosji. Komunizm miał wszakże zapanować wskutek zrywu świadomego swej dziejowej roli proletariatu, a agitacja zainicjowana przez Marksa i Engelsa, prowadzona następnie przez tysiące ich zwolenników, miała być katalizatorem robotniczego zrywu.
Jednak dopiero powstanie „państwa proletariackiego” spowodowało konieczność systematycznej pracy nad kształtowaniem sprzyjających polityce bolszewików postaw społecznych, nawyków ułatwiających utrzymanie przez nich władzy. Początkowo uzasadnienia dostarczała rewolucja i konieczność walki o jej zwycięstwo. Potrzeba łamania oporu wobec sowieckiej władzy, a także tworzenia systemu zachęt do opowiadania się po jej stronie była powodem dla rozpętania przez bolszewików pierwszych kampanii mających na celu inżynierię społeczną o niespotykanej dotąd skali. Promowano postawy sprzeczne z tradycyjnym systemem wartości – opartym na prawie do życia, wolności, własności i prywatności. Miał się ukształtować nowy człowiek – świadomy nowych norm człowiek sowiecki. To jego powstanie miał na myśli Lenin, rzucając m.in. hasło „grab zagrabione”.
Najbardziej uprzywilejowanym grabieżcą było państwo dyktatury proletariatu dysponujące omnipotencją w stosowaniu terroru.
Bolszewicy promowali nową rewolucyjną moralność, stawiając całemu społeczeństwu za wzór bohaterów nowego ustroju. Jednym z nim został okrzyknięty Pawlik Morozow, chłopiec, który – aby pomóc władzy sowieckiej – doniósł jej na własnego ojca. Propaganda bolszewicka uczyniła z małego Pawlika patrona Komsomołu, instytucji wychowującej przyszłych członków partii komunistycznej w myśl zasady, że interes partii przewyższa wszelkie inne wartości i relacje społeczne nawet tak podstawowe jak rodzina.