Spóźniona ofensywa? 12 stycznia 1945 r. atakiem 1 Frontu Ukraińskiego z przyczółka baranowsko-sandomierskiego rozpoczęła się tzw. operacja wiślańsko-odrzańska. Data uderzenia była nieco osobliwa, gdyż atakujący z powodu śnieżyc nie mogli skorzystać z pomocy lotnictwa. Oficjalnie było to efektem przyspieszenia ofensywy z przyczyn politycznych, ale raczej nie była to prawda.
Operacja wiślańsko-odrzańska, faktycznie planowana jako uderzenie znad Wisły wprost na Berlin bez pauzy operacyjnej (stolicę Niemiec zamierzano zdobyć najpóźniej w lutym 1945 r.), została zainicjowana wspomnianym uderzeniem 1 Frontu Ukraińskiego 12 stycznia i spotęgowana ofensywą 1 Frontu Białoruskiego 14 stycznia 1945 r. W jej wyniku wojska niemieckiej Grupy Armii A (9 Armia, 4 Armia Pancerna) zostały rozbite lub zmuszone do odwrotu, zaś Armia Czerwona, zajmując m.in. Warszawę, Kraków i Łódź, wyparła Niemców z obszarów centralnej Polski, następnie opanowała strategiczny śląski okręg przemysłowy, całą Wielkopolskę i przeniosła działania wojenne na ziemie rdzennie niemieckie. Jej czołówki 31 stycznia dotarły do Odry zaledwie 60 km od Berlina. Była to najbardziej efektywna operacja zaczepna Armii Czerwonej spośród wszystkich toczonych przeciw Wehrmachtowi.
Ratować sojuszników? Operację przedstawiano zawsze jako kwintesencję kunsztu Armii Czerwonej, podkreślając przy tym, że została ona przyspieszona na prośbę zachodnich aliantów po tym, gdy 7 stycznia Stalin otrzymał od Churchilla list, w którym brytyjski premier pytał o termin nowej sowieckiej ofensywy, mogącej odciążyć wojska brytyjsko-amerykańskie w walce z Wehrmachtem w Ardenach oraz Alzacji i Lotaryngii. Stalin miał odpowiedzieć, że „dowództwo sowieckie – wbrew poprzednim planom – postanowiło w przyśpieszonym tempie zakończyć przygotowania i nie zważając na warunki atmosferyczne, rozpocząć szerokie działania zaczepne przeciwko Niemcom na całym froncie centralnym nie później niż w drugiej połowie stycznia”.