Pomocnik Historyczny

Czarna legenda Bolesława Szczodrego

Domniemany grobowiec Bolesława II Szczodrego na benedyktyńskim cmentarzu w Ossiach (Karyntia). Rysunek z 1864 r. Domniemany grobowiec Bolesława II Szczodrego na benedyktyńskim cmentarzu w Ossiach (Karyntia). Rysunek z 1864 r. AN

Wydawać by się mogło, że rządy Bolesława Szczodrego (Śmiałego) to pasmo sukcesów. Uwolnił Polskę spod zależności od cesarstwa, przestał płacić Czechom trybut ze Śląska, skutecznie wpływał na obsadę tronów na Rusi i na Węgrzech. Równocześnie kontynuował ojcowskie (był synem Kazimierza Odnowiciela) dzieło odbudowy kraju: założył biskupstwo w Płocku, fundował nowe klasztory, odbudowywał zniszczone kościoły. Wreszcie – w 1076 r. koronował się na króla Polski. To wszystko powinno mu zapewnić sympatię poddanych i wdzięczność kolejnych pokoleń. Stało się jednak inaczej. Jak stwierdził jeden ze średniowiecznych kronikarzy, Bolesław „z początku położył cenny fundament cnoty, lecz ponieważ piaszczysta ziemia rozstąpiła się, całe dzieło częścią runęło w przepaść, częścią rozwiało się w powietrzu”. W niejasnych okolicznościach w 1079 r. doszło do konfliktu między królem a biskupem krakowskim Stanisławem. Zakończył się on tragicznie dla obu stron: biskup został skazany na śmierć, natomiast – w wyniku buntu – Bolesław musiał uciekać z kraju i zmarł na wygnaniu w 1081 r.

Jeszcze tzw. Gall Anonim, ok. 30 lat po śmierci króla, dostrzegał jego ogromne sukcesy, choć pisał także o gwałtowności i kilku niemądrych posunięciach. 100 lat później, na przełomie XII i XIII w., Wincenty Kadłubek był dla Bolesława o wiele mniej łaskawy. Wynikało to z rozwijającego się coraz bardziej kultu krakowskiego biskupa. W połowie XIII w. Stanisław został przez papieża kanonizowany. Nic dziwnego, że zabójca świętego nie mógł być postrzegany w jasnych barwach. Od połowy XIII stulecia Bolesław stał się synonimem zbrodniarza i uosobieniem wszystkich możliwych wad i grzechów. Stał się tyranem uciskającym poddanych. Coraz częściej określano go już nie jako Bolesława Szczodrego i Śmiałego, lecz – Srogiego.

Pomocnik Historyczny „Wielkie dynastie Europy” (100097) z dnia 07.07.2015; Wielkie dynastie Europy; s. 39
Reklama