Hrabiowie i książęta Szwabii. Hohenstaufowie wywodzili się z arystokratycznego rodu południowoniemieckiego władającego wschodnią częścią Szwabii już w X w. Ich protoplastą był hrabia Riesgau Fryderyk, występujący w źródłach w latach 987–1027. Jego potomek, także Fryderyk, nosił już nie tylko tytuł hrabiego Riesgau (1030 r.), ale również palatyna Szwabii (1027–53). Autorem kolejnego awansu był syn tego ostatniego, Fryderyk z Büren (zm. 1053), który ok. 1042 r. zawarł związek małżeński z hrabiną Hildegardą z Egisheim. Dzięki temu małżeństwu panowanie przodków Hohenstaufów rozszerzyło się daleko poza Szwabię. Dysponowali teraz także znakomitymi koneksjami. Wujem Hildegardy był pochodzący z Alzacji papież Leon IX. Sama zaś Hildegarda wywodziła się z książąt Lotaryngii, a jej matka była siostrzenicą i adoptowaną córką cesarzowej Gizeli, żony cesarza Konrada III. Dziedzictwo Hildegardy zajmowało obszar od Jury Frankońskiej aż po Szampanię. Trzon jej posiadłości mieścił się jednak w Alzacji i to one dały Fryderykowi z Büren i jego potomkom oparcie na niemieckim południowym zachodzie. Tam też w Schlettstadt (Selestat) w założonym przez Hildegardę klasztorze benedyktyńskim Sankt Fides powstała najstarsza znana nam nekropolia Hohenstaufów.
Syn Fryderyka z Büren i Hildegardy, Fryderyk I, zaskarbił sobie wdzięczność cesarza Henryka IV, stojąc przy nim wiernie w okresie głośnego sporu z papieżem Grzegorzem VII o inwestyturę, czyli prawo obsadzania stanowisk w Kościele. Walczył też przeciwko księciu Rudolfowi Szwabskiemu wyniesionemu na tron Niemiec w 1077 r. przez opozycję antycesarską. W dowód uznania otrzymał w 1079 r. w lenno księstwo Szwabii oraz rękę Agnieszki z Waiblingen, jedynej córki cesarza Henryka IV.