Pomocnik Historyczny

Przymusowy pasażer

Kolejowa wędrówka ludów

Polscy przesiedleńcy z Kresów Wschodnich w drodze na ziemie zachodnie; fotografia z 1945 r. Polscy przesiedleńcy z Kresów Wschodnich w drodze na ziemie zachodnie; fotografia z 1945 r. Forum
Po zakończeniu wojny zmilitaryzowaną kolej wykorzystano do zrealizowania politycznych decyzji o przesiedleniu dziesiątek milionów Europejczyków. Ale na ten środek transportu wyczekiwali też cywile szukający swego miejsca w zrujnowanym świecie.
Niemcy z NRD w drodze na Zachód, 1989 r.EAST NEWS Niemcy z NRD w drodze na Zachód, 1989 r.

Pisk, jęk i krzyki. We wrześniu 1945 r. grupa przesiedleńców z Tarnopolskiego czekała już drugi miesiąc na przyjazd pociągu. Komitet Ewakuacyjny w imieniu tłumu koczującego na stacji w Pyszkowicach prowadził daremne negocjacje z władzami sowieckimi. Dopiero łapówka wręczona odpowiedniemu urzędnikowi rozwiązała problem.

„Zapada zmrok – pisał we wspomnieniach Michał Sobków. – Zaczyna siąpić deszcz. Ponuro. Słychać gwizd lokomotywy. Euforia pryska, gdy dociera do nas, że już za chwilę trzeba będzie zacząć załadunek. Wąwóz jest wąski (przebiega tu tylko jeden tor), dość stromy i głęboki. Komin lokomotywy sięga połowy jego wysokości. Jak sprowadzić trzodę chlewną ze skarpy do wagonów, znieść ciężkie worki ze zbożem i kufry… Na załadunek mieliśmy zaledwie dwie godziny. W mroku dostrzegamy powoli sunący pociąg – kilka platform i dwa wagony towarowe dla trzody chlewnej. Ludzie z workami ze zbożem spadają ze stromej skarpy, bydło ryczy; pisk, jęk i krzyki tratujących się nawzajem ludzi. Nieoczekiwanie lokomotywa rusza, a wraz z nią w połowie załadowane platformy. Nikt niczego nie układa, wszystko rzuca się jak leci, byle prędzej. Gwizd lokomotywy i ruszamy w drogę”.

Z woli Wielkiej Trójki. Decyzja o tym, że w powojennej Europie miliony ludzi będą musiały zostać przesiedlone, zapadła już na konferencji Wielkiej Trójki w Teheranie (listopad/grudzień 1943 r.). Półtora roku później koncepcja ta została rozwinięta podczas negocjacji w Jałcie (luty 1945 r.) – a następnie zadekretowana w Poczdamie (lipiec/sierpień 1945 r.). Masowe wysiedlenia doskonale mieściły się w logice państwa totalitarnego, natomiast z punktu widzenia demokracji zachodnich było to posunięcie szokujące.

Pomocnik Historyczny „O kolei po kolei” (100100) z dnia 28.09.2015; Świat; s. 89
Oryginalny tytuł tekstu: "Przymusowy pasażer"
Reklama