Państwo. Określenie momentu powstania państwa zależy w dużej mierze od przyjętej definicji. Znaczenie tego terminu jest dyskutowane od niemal dwu i pół tysiąca lat. Parafrazując opinię Martiny Löw wypowiedzianą w stosunku do miast, można byłoby stwierdzić, że państwa są różne; wprawdzie rozwiązywałoby to problem istnienia w literaturze setek definicji, nie przybliży nas jednak do celu, jakim jest archeologiczne uchwycenie początków państwa. Z ogromnej palety propozycji wybierzmy przebrzmiałą, zdaniem części badaczy, wizję państwa przedstawioną przez socjologa Franza Oppenheimera, by przetestować ją na odkrytych dotychczas realiach archeologicznych.
W ujęciu Oppenheimera istotą państwa jest władza mniejszości nad większością ludności zamieszkującej wyraźnie określone terytorium. Zarówno ów wymiar przestrzenny państwa, jak i ludność zamieszkująca jego terytorium mogą być przedmiotem badań archeologii. Rolę tych dwóch elementów podkreślają także inne definicje, dodając jeszcze strukturę administracyjną (system zarządzania) oraz ideologiczną legitymizację władzy (Michał Tymowski, Przemysław Urbańczyk).
Dla tych, którzy uważali państwo za efekt stopniowej ewolucji więzi społecznych, moment jego powstania musiał być na ogół poprzedzony fazą ustroju wodzowskiego. Pojęcie wodzostwa wprowadzone w II połowie XX w. szerzej do obiegu naukowego niekoniecznie musi objaśniać realia pradziejowe czy wczesnohistoryczne, m.in. ze względu na swoją etnologiczną proweniencję. Zdaniem części autorów różnica między państwem a ustrojem wodzowskim była jedynie ilościowa. Państwo to organizacja znacznie większa w sensie liczby ludności i wielkości zarządzanego terytorium i to właśnie ta wielkość dyktowała powstanie administracji – aparatu, który w dzisiejszych kategoriach pojęciowych można nazwać urzędniczym.