Pomocnik Historyczny

Emnilda

Najważniejsza żona Bolesława Chrobrego

Tak mogła wyglądać Emnilda, rysunek Mirosława Grynia. Tak mogła wyglądać Emnilda, rysunek Mirosława Grynia. Mirosław Gryń / Polityka
Co wiemy o trzeciej żonie pierwszego i matce drugiego króla Polski?

Wytrwała. Spędziła niemal 30 lat u boku najbardziej nieustępliwego i porywczego spośród pierwszych Piastów Bolesława Chrobrego. Wielu historyków właśnie w tym widziało podstawowy sukces Emnildy (między 970 a 975–1016 lub 1017). Nie do końca słusznie. Wbrew obiegowej opinii Bolesław wcale nie lubował się w zrywaniu małżeństw, choć dwie pierwsze żony oddalił. Emnilda była jego trzecią partnerką, ale pierwszą, z którą połączyła go prawdziwie dojrzała relacja. Za poprzednie dwa krótkotrwałe związki księcia odpowiadali jego ojciec oraz macocha. On sam był wówczas tylko nastolatkiem pozbawionym prawa do decydowania o własnym losie. W 988 r. sytuacja wyglądała inaczej. Pierworodny syn władcy skończył dwadzieścia lat i sprawdził się w boju w wojnie z Czechami. Ojciec zadecydował, że jest gotów, by rządzić.

Związek partnerski. Przyjmuje się, że niedługo po ślubie z Emnildą Bolesław otrzymał w zarząd jedną z prowincji państwa – świeżo podbitą Małopolskę. Dopiero teraz zaczął się wdrażać w obowiązki wodza. Emnilda uczyła się polityki u jego boku. To był związek bez porównania bardziej partnerski niż którekolwiek z małżeństw Mieszka I. Różnica wieku wynosiła nie więcej niż kilka lat. Nie było dystansu kulturowego, językowego czy nawet wyraźnych nierówności w życiowym doświadczeniu. Był natomiast widoczny talent po obu stronach. Nie tylko Bolesław szybko pokazał, że rości sobie prawo do pełni władzy, ale też Emnilda potrafiła podsycać jego ambicje i pomagać w ich realizacji. Z tego związku narodziło się kilkoro dzieci, w tym Mieszko II, przyszły król Polski.

Spory o pochodzenie. Pochodzenie księżniczki jest od dawna tematem zażartych dyskusji między mediewistami. Przez lata uważano, że urodziła się na Pomorzu, Morawach, Słowacji czy nawet – w wiślańskim Krakowie. Najwięcej argumentów przemawia jednak za wywodzeniem jej z jednego z plemion Połabia. W połowie XX w. Józef Widajewicz uznał Emnildę za księżniczkę Stodoran zamieszkujących w rejonie dzisiejszego Berlina. Hipoteza ta ma mocne podstawy. Pozwala też osadzić życiorys władczyni na szerokim tle piastowskiej i niemieckiej polityki. Emnilda to, według tej koncepcji, wnuczka Tęgomira – księcia Stodoran, który zyskał sobie sławę największego zdrajcy we wczesnych dziejach Połabia. Ten syn wodza dał się przekupić niemieckiemu legatowi Geronowi i na jego polecenie przejął władzę wśród pobratymców. Za cesarskie pieniądze posunął się nawet do zamordowania swojego bratanka, po czym ogłosił się trybutariuszem i poddanym Ottona I. Za daleką krewną Emnildy uznaje się także Drahomirę, czeską księżną, która w 921 r. zleciła zamordowanie własnej teściowej, by skupić w swoich rękach pełnię władzy w państwie. Kobieta ta była… babką polskiej księżnej Dobrawy.

Mocna pozycja. Światło na sposób, w jaki Emnilda realizowała swoje cele polityczne, rzucił Gall Anonim. Nie wskazał jej z imienia, ale część historyków (np. prof. Stanisław Sroka) uważa, że to ją scharakteryzował, pisząc o żonie Chrobrego, która ocaliła od śmierci możnych skazanych przez męża. Władczyni potrafiła zjednać sobie Bolesława dzięki znajomości sztuki flirtu i właściwemu dobieraniu pochlebstw. Według relacji kronikarza księżnę zapraszano na najważniejsze narady w sprawach państwa. Pełniła też rolę nieoficjalnego marszałka dworu, a nawet sędziego rozstrzygającego o losie najbliższych współpracowników władcy. Niewiele mniejsze były jej wpływy na arenie międzynarodowej. Zgodnie z hipotezą niemieckiego mediewisty Herberta Ludata to właśnie jej powiązania rodzinne pozwoliły Bolesławowi zawrzeć korzystne sojusze w Niemczech, otwierające mu drogę do zwycięskiej wojny domowej z macochą.

Niemieckie koneksje. Jeśli uznamy, że Emnilda była powinowatą jednego z poważnych kandydatów do cesarskiego tronu, zamordowanego w 1002 r. księcia Ekkeharda I, margrabiego Miśni, to bardziej zrozumiałe staną się przyczyny wielkiej wojny polsko-niemieckiej toczonej z przerwami od 1003 do 1018 r. Bolesław Chrobry walczył o wpływy i terytoria, posłużył się jednak rodzinnym pretekstem. W pierwszej chwili wystąpił w obronie interesów młodszego brata Ekkeharda – Guncelina. Człowieka, którego małżonką była rodzona siostra Emnildy. I który za sprawą tego związku został niezawodnym sojusznikiem Piastów. Za wojną stała więc konkretna kobieca sylwetka. I być może nie jest przypadkiem, że trwały pokój udało się zawrzeć dopiero paręnaście miesięcy po śmierci Emnildy, kiedy to córka Ekkeharda I Oda została czwartą żoną Chrobrego.

Pomocnik Historyczny „Narodziny Polski” (100103) z dnia 14.12.2015; O narodzinach państwa Piastów; s. 99
Oryginalny tytuł tekstu: "Emnilda"
Reklama
Reklama

Ta strona do poprawnego działania wymaga włączenia mechanizmu "ciasteczek" w przeglądarce.

Powrót na stronę główną