Pomocnik Historyczny

Pierwsi Izraelici

Pierwsi Żydzi na polskich ziemiach

Przyjęcie Żydów przed katedrą płocką, obraz Jana Matejki, XIX w. W centrum Bolesław Krzywousty i Zbigniew, po prawej siedzi arcybiskup z edyktem nadającym Żydom prawa. Przyjęcie Żydów przed katedrą płocką, obraz Jana Matejki, XIX w. W centrum Bolesław Krzywousty i Zbigniew, po prawej siedzi arcybiskup z edyktem nadającym Żydom prawa. Piotr Ligier / Muzeum Narodowe w Warszawie
Kiedy i w jakim charakterze pojawili się na ziemiach polskich Żydzi?

Handel niewolnikami. Środkowo-wschodnie połacie Europy, w tym Słowiańszczyzna Zachodnia, od mniej więcej VII w. zaczęły czynnie włączać się w wymianę gospodarczą z resztą kontynentu, pośrednio z basenem Morza Śródziemnego i rychło ze światem arabskim. Spowodowało to zainteresowanie tym obszarem kupców – żydowskich, arabskich, chazarskich, frankijskich i ruskich. Zbiegło się to w czasie z krzepnięciem struktur państwowych w regionie, niezbędnych dla zapewnienia bezpieczeństwa na drogach, i powstaniem możnowładczej elity zainteresowanej zyskami z handlu. Stopniowo obszar położony w dorzeczu górnej Wisły włączał się w sieć szlaków wiążących zachód Europy z Morzem Czarnym, Krymem, deltą Wołgi, państwami muzułmańskimi w Azji środkowej i cesarstwem bizantyjskim. Wożono nimi przede wszystkim niewolników wykorzystywanych w świecie islamu w wojsku, jako służba domowa, a także jako strażnicy w haremach; transportowano też cenione przez zamożnych muzułmanów futra, broń.

Najważniejszym w tej części kontynentu ośrodkiem handlu była Praga. W czeskiej stolicy krzyżowały się drogi łączące targ w Krakowie oraz jarmarki i saliny węgierskie z ośrodkami wymiany na Rusi, przede wszystkim z Kijowem, a także z gminami niemieckimi, skąd pochodziła przynajmniej część izraelickich kupców.

Dwie hipotezy osiedleńcze. Najwcześniejsze, powstałe dla obsługi uczestników międzynarodowej wymiany trwałe skupiska izraelickie w krajach Europy środkowej były zlokalizowane w naczelnych grodach, w bezpiecznej bliskości książęcych rezydencji: w rządzonej przez Przemyślidów Pradze, w Ostrzyhomiu, będącym pierwszą siedzibą władców z węgierskiej dynastii Arpadów, oraz w pozostającym od końca X w.

Pomocnik Historyczny „Narodziny Polski” (100103) z dnia 14.12.2015; O narodzinach państwa Piastów; s. 124
Oryginalny tytuł tekstu: "Pierwsi Izraelici"
Reklama