Od morza do morza
Społeczności tureckiego pochodzenia zamieszkujące Rosję
Rosyjski matecznik. Paradoksalnie ważną ojczyzną wielu ludów turkijskich pozostaje Rosja. W swoich różnych stadiach (jako Wielkie Księstwo Moskiewskie, Imperium Rosyjskie, Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich, obecnie Federacja Rosyjska), głównie podczas gigantycznej ekspansji terytorialnej od XIV do XX w., wywarła ona ogromny wpływ na kulturę i samoświadomość tych społeczności. Spora część z nich do dzisiaj pozostała w orbicie kulturowej bądź politycznej państwa rosyjskiego czy też Wschodniej Słowiańszczyzny.
Przez Słowian wschodnich ludy turkijskie były określane mianem Tatarów – od nazwy jednego z plemion mongolskich wchodzących w skład wojsk Czyngis-chana. Na skutek nieporozumień kulturowych rozszerzono ją na wszystkie grupy etniczne tureckojęzycznych muzułmanów na obszarach wchodzących w skład państwa rosyjskiego lub jego pogranicza. Na Syberii do Tatarów zaliczano również miejscowe społeczności tureckojęzycznych szamanistów (obecnie w dużej mierze schrystianizowanych). Np. Chakasi byli określani mianem Tatarów abakańskich, a Szorowie znani jako Tatarzy kuźnieccy. Również na Kaukazie np. Bałkarów i Azerbejdżan zwano Tatarami kaukaskimi. Te etnonimy, narzucone przez rosyjskich zdobywców i kolonizatorów ludom podbitym, przetrwały częściowo do czasów współczesnych, co pokazuje poniższa prezentacja.
Tatarzy nadwołżańscy
Tatarzy, Kriaszeni, Miszarowie. Jednym z najważniejszych ośrodków ludów tureckich na ziemiach Rosji pozostaje Powołże, gdzie najbardziej wpływowi są Tatarzy nadwołżańscy (kazańscy). Ich kultura ma dawne tradycje.