Pomocnik Historyczny

Przegrane międzywojnie

20-lecie międzywojenne – stracona szansa na pokój

Sala posiedzeń Ligi Narodów w Genewie, fot. z lat 30. XX w. Sala posiedzeń Ligi Narodów w Genewie, fot. z lat 30. XX w. Oronoz
Straconymi szansami na ułożenie na nowo ładu na kontynencie w pierwszej połowie XX w. okazały się Liga Narodów i Ruch Paneuropejski.
Amerykańskie zaangażowanie w Wielkiej Wojnie, ilustracja z epokiGetty Images Amerykańskie zaangażowanie w Wielkiej Wojnie, ilustracja z epoki

Wizja Thomasa Woodrowa Wilsona. Pierwsza w historii podróż amerykańskiego prezydenta do Europy była pełna symboli. Thomas Woodrow Wilson odbył ją na pokładzie transatlantyku zbudowanego dziesięć lat wcześniej w Szczecinie do obsługi trasy do Nowego Jorku. Patronem jednostki, od momentu jej wodowania pod niemiecką banderą, był George Washington. Zarekwirowany w 1917 r. przez Stany Zjednoczone, przewiózł na front 48 tys. żołnierzy. Gdy 13 grudnia 1918 r. z Wilsonem na pokładzie wpływał do Brestu, eskortowało go 10 amerykańskich pancerników i 28 niszczycieli. Tłum w bretońskich strojach wypełniał ulice miasta udekorowane flagami, wieńcami laurowymi i plakatami z podobizną prezydenta. Wzdłuż trasy przejazdu specjalnego pociągu stały rzesze ludzi – także w środku nocy. Gdy następnego ranka prezydent dotarł do Paryża, powitały go saluty armatnie i kolejne rozentuzjazmowane tłumy na ulicach. Nawet w pokonanych Niemczech i Austrii Wilsona postrzegano w tych grudniowych dniach jako wybawiciela.

Amerykański prezydent był kimś więcej niż człowiekiem, który uratował Francję przed kolejną klęską z rąk Niemiec. Jako idealista i zwolennik pokojowej współpracy między narodami Wilson wprowadził Amerykę do wojny po to, by „uczynić świat bezpiecznym dla demokracji”. Słynne Czternaście Punktów, które w styczniu 1918 r. przedstawił jako amerykańskie cele wojenne, precyzowało, co to oznacza. Na morzach miała obowiązywać wolność żeglugi, bariery gospodarcze zniknąć, a zbrojenia zostać zredukowane do minimum. Samostanowienie narodów – w tym „możliwość autonomicznego rozwoju narodów Austro-Węgier” oraz „niepodległe państwo polskie na terytoriach zamieszkanych przez ludność bezsprzecznie polską” – miało zastąpić interesy mocarstw jako podstawowa zasada stosunków międzynarodowych, z dyplomacją prowadzoną od tej pory jawnie i publicznie.

Pomocnik Historyczny „Dzieje wspólnej Europy" (100117) z dnia 23.04.2019; Wczoraj; s. 76
Oryginalny tytuł tekstu: "Przegrane międzywojnie"
Reklama