Pomocnik Historyczny

Nazwy i ich zapis

Indus, hindus, hinduista?

Marek Sobczak / Polityka
Uwagi dr hab. Agnieszki Kuczkiewicz-Fraś z UJ, konsultantki tego wydania „Pomocnika Historycznego”.
Marek Sobczak/Polityka

1.

W języku polskim panuje spory chaos, jeśli chodzi o stosowanie i rozumienie nazw odnoszących się do wyznawców hinduizmu i mieszkańców Indii, często – niesłusznie – ze sobą utożsamianych. Tymczasem wyznawca hinduizmu to hindus (pisany małą literą), a to, co odnosi się do hinduizmu jest hinduskie (nie hinduistyczne!) – hinduska tradycja, hinduskie bóstwa, hinduski system wartości itd. Z kolei mieszkaniec Indii to Indus – niezależnie od wyznania; można więc być Indusem i hindusem, Indusem i muzułmaninem itd. Przed 1947 r. i ustaleniem się obecnych podziałów politycznych termin Indus odnosił się do mieszkańców całego subkontynentu indyjskiego, czyli Indii w szerokim rozumieniu. Po powstaniu Republiki Indii terminem tym określa się obywateli tego kraju – odróżniając ich od mieszkańców innych państw regionu: Pakistańczyków, Srilankijczyków, Nepalczyków czy mieszkańców Bangladeszu (czasami nazywanych niewygodnym terminem Banglijczyk). Choć wszyscy oni w znaczeniu historycznym są Indusami.

2.

Problem z zapisem wyrazów pochodzących z języków indyjskich jest dwojakiej natury. Po pierwsze, języków jest wiele (nawet jeśli wziąć pod uwagę tylko te główne) i korzystają one z odmiennych systemów pisma, co bardzo utrudnia wypracowanie jednej spójnej metody ich zapisu alfabetem łacińskim. Po drugie, wiele nazw i terminów docierało i dociera do polszczyzny poprzez język angielski, w formie przystosowanej do specyfiki tego języka i stąd nieraz bardzo odległej od oryginału. Dlatego też przy zapisie wyrazów indyjskich przyjęliśmy bezwzględną (niemal) zasadę odwoływania się wyłącznie do ich źródłowych postaci (fonetycznych i graficznych), z pominięciem zapisu angielskiego (nawet jeśli pojawia się on w innych polskich tekstach) i stosowania form spolszczonych, umożliwiających czytelnikowi jak najbliższe oryginałowi odczytanie i wymówienie danego słowa.

Pomocnik Historyczny „Dzieje Indii” (100121) z dnia 26.06.2017; Wstęp; s. 7
Oryginalny tytuł tekstu: "Nazwy i ich zapis"
Reklama