Pomocnik Historyczny

W drewnie, skale i kamieniu

Rzeźba i archiektura dawnych Indii

Bodhisattwa Padmapani, fresk w buddyjskim kompleksie jaskiń w Adźancie, datowany na II poł. V w. Bodhisattwa Padmapani, fresk w buddyjskim kompleksie jaskiń w Adźancie, datowany na II poł. V w. AKG
Sztuka starożytnych i wczesnośredniowiecznych Indii najlepiej jest reprezentowana przez rzeźbę i architekturę, do naszych czasów przetrwało niewiele przykładów malarstwa.
Naturalnej wielkości posąg jakszini, żeńskiego bóstwa przyrody, czasy Maurjów, III w. p.n.e.Bridgeman Naturalnej wielkości posąg jakszini, żeńskiego bóstwa przyrody, czasy Maurjów, III w. p.n.e.

Sztuka Azji. Bogata i różnorodna kultura i sztuka, powstająca na subkontynencie indyjskim od schyłku epoki wedyjskiej, to dziedzictwo powiązane z wieloma starożytnymi cywilizacjami: buddyjską, hinduską, dźinijską, w których uwidaczniają się wpływy partyjskie, perskie, grecko-baktryjskie. Sztuka wizualna ulegała obcym wpływom, ale sama stawała się inspiracją dla sztuk Azji Środkowej i Południowo-Wschodniej oraz dla Dalekiego Wschodu.

Epoka Maurjów. Tysiącletnia cywilizacja wedyjska, poprzedzająca epokę Maurjów (ok. 320–185 p.n.e.), pozostawiła po sobie potężne dziedzictwo literackie – Wedę, ale niemal żadnych śladów sztuki. Być może z tego czasu pochodzą kurhany w Biharze. Odkryte resztki umocnień obronnych Radźagrihy pozwalają sądzić, że samo miasto zajmowało obszar o wymiarach 10 × 3 km. Z niego król Bimbisara zarządzał najpotężniejszym podówczas królestwem Azji, Magadhą. Ta sama Magadha stała się ok. IV/III w. p.n.e. ośrodkiem władzy Maurjów. W sztuce tej epoki zaznaczają się wyraźne wpływy perskie. Przeważająca w tym okresie architektura drewniana jest oczywistą kontynuacją tradycji indoeuropejskich, pałace królewskie Suzy i Persepolis także wznoszono z drewna.

Jednak najbardziej charakterystyczne dla tego okresu są kolumny króla Aśoki zwane lat lub stambha. Wszystkie mają podobną budowę. Monolitowy, kamienny trzon, o kolistym przekroju i wysokości ok. 10 m, wieńczy głowica w kształcie dzwonu lub zamkniętego kwiatu lotosu, na której stoi rzeźba zwierząt (lwy, bawół). Od wedyjskich czasów stambha symbolizuje oś świata. Tak też jest i w tym wypadku, ale kolumny Aśoki mają ponadto przedstawiać ideał koła prawa (dharmaćakra) stanowionego przez władcę.

Pomocnik Historyczny „Dzieje Indii” (100121) z dnia 26.06.2017; Religia i sztuka; s. 65
Oryginalny tytuł tekstu: "W drewnie, skale i kamieniu"
Reklama