Anabaptyzm
Narodziny. Reformacja od początku nie była jednolitym nurtem ideowym. Prócz opisywanego wcześniej podziału na luterańskie i reformowane (kalwińskie) skrzydła bardzo wcześnie ujawniły się jej radykalne tendencje. Anabaptyści wywodzą się z grupy humanistów skupionej wokół Ulricha Zwingliego w Zurychu. Przewodził im początkowo wykształcony na uniwersytetach w Paryżu i Wiedniu Konrad Grebel. Obok niego należy wymienić Feliksa Manza, Grzegorza Blaurocka, Wilhelma Reublina oraz byłego franciszkanina Szymona Stumpfa. Wszyscy oni zgadzali się ze Zwinglim, że w Piśmie Świętym brakuje odpowiednich podstaw do praktyki chrztu niemowląt, i stali po jego stronie podczas dotyczącej tego problemu dysputy w Zurychu w 1523 r. Grebel i Manz w 1525 r. przyjęli powtórny chrzest i założyli pierwszą gminę anabaptystyczną w Zöllikon koło Zurychu. Kiedy Grebel i jego zwolennicy wprowadzili w życie praktykę chrztu dorosłych i zaczęli domagać się zdjęcia nadzoru rad miejskich nad religią, Zwingli wycofał się z poparcia tej grupy w trosce o przychylność władz, która źle widziała tak daleko idące zmiany. W 1525 r. rada miejska Zurychu wydała nakaz chrztu dzieci, grożąc wydaleniem z miasta tym, którzy zrobią to inaczej.
Wyznanie wiary. Nazwa ruchu pochodzi od greckiego anabaptizo (powtórnie chrzczę). Ale określenie to nie było akceptowane przez samych zainteresowanych, woleli nazywać się po prostu braćmi lub braćmi w Chrystusie, gdyż pojmowali Kościół jako wspólnotę wierzących ludzi. Prześladowania na terenie Szwajcarii były tak intensywne, że po 10 latach niemal doszczętnie zlikwidowano ruch w tym kraju. Misjonarze anabaptystyczni przeniknęli jednak do północnych Włoch, Tyrolu, na Morawy, do Niderlandów i Rzeszy Niemieckiej.