Pomocnik Historyczny

Symbole władzy Jagiellonów

1. Sztandar z kolumnami Giedymina; 2. Pieczęć królewska Władysława II Jagiełły; 3. Jabłko koronne z przełomu XVI i XVII w.; 4. Najstarsza zachowana w Polsce chorągiew, 1553 r. 1. Sztandar z kolumnami Giedymina; 2. Pieczęć królewska Władysława II Jagiełły; 3. Jabłko koronne z przełomu XVI i XVII w.; 4. Najstarsza zachowana w Polsce chorągiew, 1553 r. Muzeum Wojska Polskiego/East News, Archiwum Karlicki/East News, Przemysław Stanek/Muzeum Narodowe w
Płaskorzeźba Bartolomeo Berrecciego z zamku na Wawelu, 1534 r.Tomasz Zaucha/Muzeum Narodowe w Krakowie Płaskorzeźba Bartolomeo Berrecciego z zamku na Wawelu, 1534 r.

Herb Królestwa Polskiego: Orzeł Biały. Orzeł już w starożytności był postrzegany jako król ptaków. W średniowieczu często używano go w herbach państwowych. Także w Polsce pojawił się jako herb niektórych książąt piastowskich. Od czasów Przemysła II Orzeł Biały w koronie na głowie i ze złotą przepaską na skrzydłach stał się herbem Królestwa Polskiego. Herb ten Jagiellonowie odziedziczyli po ostatnich Piastach i traktowali jako państwowy. W czasach Zygmunta I Starego pierś orła została opleciona złotą literą S, czyli inicjałem łacińskiej formy imienia Zygmunt: Sigismundus.

Orzeł Biały pełnił też funkcję herbu ziemi krakowskiej. W takiej właśnie funkcji występował na jagiellońskich pieczęciach, monetach, chorągwiach.

Stał się także osobistym herbem króla już w czasach Kazimierza Wielkiego. To ostatnie znaczenie uległo zatarciu za panowania Andegawenów, lecz wrócił do niego Władysław II, a symbolikę tę podtrzymywali kolejni Jagiellonowie. Na wielu zabytkach z nimi związanych Orzeł Biały był więc rozumiany zarówno jako herb państwa, herb osobisty króla, a także herb dynastii.

Herby litewskie: Pogoń, Podwójny Krzyż, Kolumny Giedymina. Władysław II Jagiełło, obejmując rządy w Polsce, wprowadził do symboliki monarszej także niektóre herby litewskie. Pierwszym z nich była Pogoń, czyli siedzący na biegnącym koniu rycerz, który we wzniesionej nad głową prawicy trzyma miecz. Pogoń była traktowana jako symbol równoważny z Orłem Białym, drugi człon herbu państwa polsko-litewskiego. Zarówno Orzeł, jak i Pogoń występowały obok siebie np. na pieczęciach Jagiellonów. Połączone znaki Orła i Pogoni przetrwały w symbolice władzy aż do rozbiorów. W 1795 r. jeden z poetów pisał „Polak pod Orła i Pogoni znakiem/Raz dziś ostatni ze snu wstał Polakiem”.

Pomocnik Historyczny „Jagiellonowie” (100125) z dnia 16.10.2017; Epoka i dynastia; s. 37
Reklama