Nagrania, zarejestrowane na kasetach magnetofonowych, przez 30 lat leżały w szufladzie w mieszkaniu Andrzeja Krzysztofa Wróblewskiego. Odnalazły się – jak to często bywa - przy przeprowadzce. Po ich odtworzeniu okazało się, że wśród trzasków i szumów zachowały się rozmowy ze strajkującymi w Stoczni Szczecińskiej w sierpniu 1980 roku oraz rozmowy z kierownictwem Solidarności w Gdańsku we wrześniu i w październiku tego samego roku.
Wśród rozmówców są: Lech Wałęsa - 36-letni elektromonter ze Stoczni Gdańskiej, Andrzej Gwiazda - 45-letni inżynier elektronik, Bogdan Lis - 28-letni nastawiacz obrabiarek, Bogdan Borusewicz - 31-letni niepracujący absolwent Wydziału Historii KUL, Alina Pieńkowka - 28-letnia pielęgniarka. Rozmawiali z nimi Daniel Passent i Andrzej Krzysztof Wróblewski z „Polityki" oraz Andrzej Orchowski.
- Posłuchajmy odnalezionych rozmów sprzed 30 lat o przyszłości, która dziś jest naszą teraźniejszością. Te rozmowy z dzisiejszej perspektywy są fascynujące, słucha się ich z niedowierzaniem, często z rozbawieniem, często z zapartym tchem - mówi Ewa Wanat, redaktor naczelna Radia TOK FM. To rozmowy o przyszłości – z jednej strony niewyobrażalnej, mitologizowanej, idealizowanej. Z drugiej – demitologizowanej, racjonalizowanej, chwilami wręcz odzieranej ze wszelkiego powabu. Dyskutowali o niej romantycy, idealiści ze sceptykami – w pełnej przyjaźni, z wzajemną sympatią, słuchając argumentów i kontrargumentując. Dziennikarze pytają dociekliwie o wszystkie szczegóły, próbują podważać utopijne wyobrażenia, a strajkujący dzielnie i pewnie, z wiarą i mocą roztaczają swoją wizję nowej Polski (no może nie tak całkiem nowej, może tylko trochę odnowionej, trochę lepszej, poprawionej – kto wtedy wierzył w obalenie ustroju!).
- Kiedy słuchałam tych taśm - mozolnie oczyszczonych przez Jarka Gawlika, wyselekcjonowanych i zmontowanych przez Pawła Ziętarę - myślałam o tym, że stan wojenny nie zaczął się 13 grudnia, on się zaczął wtedy - latem w stoczni, od tych i innych rozmów, od artykułów, reportaży, rozmów, które gdzieniegdzie, przepychane mozolnie w walce z cenzorami, w niektórych mediach zaczęły się wtedy pojawiać - mówi Ewa Wanat. Jej zdaniem po Sierpniu ówczesna władza chyba pojęła, że to nie jest kolejny romantyczny i samobójczy polski zryw, że to nie zwykła awantura o drożyznę – że zaczęły się poważne rozmowy o państwie, o tym jakie ma być i dla kogo. I takie właśnie spokojne, rzeczowe rozmowy wydały jej się najgroźniejsze – a z braku argumentów na ulicach 13 grudnia 1981 roku pojawiły się czołgi.
Historyczne materiały „Polityki" zostaną zaprezentowane po raz pierwszy w najbliższy poniedziałek, 13 grudnia. Na stronie Polityka.pl publikujemy artykuł z ówczesnej Polityki (oczywiście ocenzurowany), który ukazał się 1 listopada 1980 roku.
Historyczne taśmy „Polityki" zostaną wyemitowane po raz pierwszy na antenie Radia TOK FM. W specjalnej audycji w poniedziałek, 13 grudnia od godziny 16.00.Rozmowę poprowadzi Grzegorz Chlasta w „Popołudniu Radia TOK FM".
ARTYKUŁ Z POLITYKI Z LISTOPADA 1980 r.
(Ze względu na duży rozmiar plików graficznych proponujemy kliknąć prawym przyciskiem myszy na każdym z obrazków i wybrać opcję „Zapisz element docelowy jako...")
SZCZEGÓŁOWY PROGRAM AUDYCJI W TOK FM (13 grudnia 2010 r.)
16.05 - krótki wstęp (Daniel Passent)
16.10 - taśmy - wywiad Daniela Passenta i Andrzeja K. Wróblewskiego z Lechem Wałęsą
16.25 - taśmy - wywiady m.in. z Andrzejem Gwiazdą, Bogdanem Borusewiczem, Bogdanem Lisem, Aliną Pieńkowską.
17.05 - Tadeusz Fiszbach - działacz PZPR i były I sekretarz KW w Gdańsku
17.25 - Dyskusja publicystów: Janina Jankowska, Ewa Milewicz i Daniel Passent
18.07 - Andrzej Wielowieyski i Waldemar Kuczyński
Zaprasza Grzegorz Chlasta
Po audycji taśmy będzie można odsłuchać na stronie Radia TOK FM www.tokfm.pl.