Osoby czytające wydania polityki

„Polityka”. Największy tygodnik w Polsce.

Wiarygodność w czasach niepewności.

Subskrybuj z rabatem
Historia

Krzyk z wieży

Bitwa o wileńską wieżę telewizyjną

Litewski patriota i radziecki czołg. 13 stycznia 1991 r. Litewski patriota i radziecki czołg. 13 stycznia 1991 r. Wikipedia
20 lat temu w Wilnie Litwa wróciła na drogę do niepodległości. Był to początek końca radzieckiego imperium.
Wilno, 13 stycznia 1991 r. Rosyjski czołg miażdży obrońców wieży telewizyjnej.EAST NEWS Wilno, 13 stycznia 1991 r. Rosyjski czołg miażdży obrońców wieży telewizyjnej.

Atak nastąpił w nocy 13 stycznia 1991 r., a ciemność rozpraszały jedynie wąskie snopy światła z czołgowych reflektorów. Kamery zachodnich stacji zarejestrowały głównie szamoczące się i uciekające sylwetki, w tle słychać było strzały z broni automatycznej i przeraźliwe krzyki. Radzieccy komandosi nie oszczędzali zachodnich reporterów, bijąc ich i wyrywając im sprzęt. Jak twierdziła część świadków, to właśnie z dziennikarzami starano się rozprawić w pierwszej kolejności. Szturm oddziałów specjalnych na wieżę telewizyjną w Wilnie, połączony z otwarciem ognia do manifestantów, miał pogrzebać nadzieje Litwinów na niepodległość. Najwyraźniej Michaił Gorbaczow postanowił sprzymierzyć się z frakcją twardogłowych – generałami KGB i armii, których wpływy na Kremlu gwałtownie rosły w ostatnich miesiącach. Koniec pierestrojki wydawał się przesądzony, a powrót zimnej wojny więcej niż prawdopodobny.

Niepodległościowe aspiracje obywatele państw bałtyckich zademonstrowali już w 1989 r. 23 sierpnia 1989 r., w 50 rocznicę paktu Ribbentrop-Mołotow, blisko 2 mln Litwinów, Łotyszy i Estończyków wzięło się za ręce i utworzyło 600-kilometrowy żywy łańcuch, łączący Wilno, Rygę i Tallin. Litwa jako pierwsza zdecydowała się uczynić następny krok: 11 marca 1990 r. Rada Najwyższa Litewskiej SRR (po lutowych wyborach zdominowana przez opozycyjny Sajudis) proklamowała niepodległość i wybrała na swojego przewodniczącego Vytautasa Landsbergisa. W najbliższych tygodniach podobne rezolucje przyjęły parlamenty Łotwy i Estonii.

Moskwa odpowiedziała sankcjami gospodarczymi. Była to wyjątkowo dotkliwa broń: całkowicie odcięto dostawy ropy i gazu, surowców stanowiących podstawę litewskiego systemu energetycznego. W lipcu rząd w Wilnie zaproponował wznowienie rozmów na temat warunków wystąpienia Litwy z ZSRR i ogłosił czasowe zawieszenie deklaracji niepodległości.

Polityka 03.2011 (2790) z dnia 14.01.2011; Historia; s. 56
Oryginalny tytuł tekstu: "Krzyk z wieży"
Reklama