Za życia nosił wiele tytułów: święty cesarz rzymski, król Niemiec, król Włoch, król Czech, hrabia Luksemburga, ale wśród Czechów znany jest przede wszystkim jako otec vlasti – ojciec narodu. Nie ma wątpliwości, że nad Wełtawą Karol IV Luksemburski (1316–78), jeden z największych monarchów średniowiecznej Europy, jest figurą wyjątkową. 700. rocznica jego urodzin została nawet wpisana na listę światowych jubileuszy UNESCO. Dlaczego ów obcy, wydawałoby się, władca, zdobył serca tak wielu Czechów?
Czech z odzysku
Tożsamość każdego średniowiecznego króla wymyka się jednoznacznym ocenom. Karol nie jest pod tym względem wyjątkiem. Dziś powiedzielibyśmy, że był Europejczykiem. Mówił pięcioma językami, wychowywał się w kulturze francuskiej i choć sprawy polityczne wciąż ciągnęły go do Niemiec i Italii, to sercem jego monarchii były Czechy.
Luksemburgowie byli francuskojęzyczną dynastią oraz wiernymi lennikami Kapetyngów, a później Walezjuszy. Przez kilka pokoleń spokojnie gospodarowali swoim księstwem na pograniczu Francji i Rzeszy Niemieckiej. Na początku XIV w. dynastyczne koligacje rzuciły ich jednak daleko na Wschód. W 1310 r. Jan z Luksemburga ożenił się z Elżbietą, ostatnią przedstawicielką rodu Przemyślidów, i został koronowany na króla Czech.
Karol był pierworodnym króla Jana. Ale choć urodził się w Pradze, to młodość spędził w Paryżu, na dworze Filipa Pięknego. Tam poznał smak intryg dworskich i wielkiej polityki. W tym czasie Jan Luksemburski pracował na tytuł ostatniego błędnego rycerza Europy. Bez wytchnienia krążył między Italią, Francją, Luksemburgiem i Czechami. Do Pragi wpadał jak po ogień, aby ściągnąć podatki na kolejną wyprawę. Od czasu do czasu prowadzał krucjaty na pogańskich jeszcze Litwinów lub wadził się z królami Polski.