Klasyki Polityki

Doktryna Trumana

Jak Harry Truman chciał powstrzymać ZSRR

Harry Truman zwraca się do Kongresu USA o 400 mln dolarów na pomoc dla Grecji i Turcji. Harry Truman zwraca się do Kongresu USA o 400 mln dolarów na pomoc dla Grecji i Turcji. Bettmann Archive / Getty Images
70 lat temu prezydent USA wygłosił w Kongresie przemówienie, które zainicjowało ważną zmianę w powojennych dziejach świata.
Harry Truman i Winston ChurchillWikipedia Harry Truman i Winston Churchill

Punktualnie o godz. 13.00 12 marca 1947 r. prezydent Harry Truman rozpoczął przemówienie na Kapitolu. „Powaga sytuacji, w jakiej znalazł się dzisiaj świat – powiedział – powoduje konieczność mojego wystąpienia na połączonej sesji obu Izb Kongresu”. Następnie poinformował, że rząd brytyjski ogłosił zakończenie swojego programu pomocy dla Grecji i Turcji. Rząd grecki jest w niebezpieczeństwie – mówił – może skapitulować przed komunistyczną partyzantką w północnej części kraju. Jeżeli nie okażemy pomocy – kontynuował prezydent – ostatni demokratyczny kraj na Bałkanach dostanie się pod totalitarne rządy. „Jestem przekonany, że Stany Zjednoczone winny pomóc narodom, które przeciwstawiają się próbom podporządkowania przez uzbrojoną mniejszość albo nacisk z zewnątrz... Musimy działać natychmiast i w sposób zdecydowany... Dlatego proszę Kongres, aby zabezpieczył poparcie dla Turcji i Grecji w wysokości 400 milionów dolarów do 30 czerwca 1948 r.” (ówczesne 400 mln to dzisiejsze ok. 4 mld).

Prezydent Harry Truman jest dzisiaj trochę zapomniany. Wielu historyków docenia go za to, że podjął wyzwanie wobec ekspansji komunizmu i „potrafił zatrzymać” Związek Radziecki metodami polityczno-ekonomicznymi. John Kennedy i Lyndon Johnson przywoływali po latach jego „doktrynę powstrzymywania” i poprzez nią tłumaczyli amerykańskie zaangażowanie w Wietnamie.

Stosunek rządzących w USA od 1932 r. demokratów do ZSRR można określić jako „fascynację eksperymentem społecznym”, choć połączoną z obawami przed „wschodnim despotyzmem”. Trzeba pamiętać, że wśród demokratów popularne były idealistyczne marzenia o gospodarce planowej. Prezydent Roosevelt był przykładem tej szkoły myślenia.

Polityka 10.2017 (3101) z dnia 07.03.2017; Historia; s. 60
Oryginalny tytuł tekstu: "Doktryna Trumana"
Reklama