W czwartek 270 asesorów złożyło w Warszawie ślubowanie przed ministrem sprawiedliwości Zbigniewem Ziobrą, jego zastępcami Łukaszem Piebiakiem i Michałem Wójcikiem.
Wszyscy, którzy przyjęli etaty asesorskie, w ciągu dwóch tygodni muszą stawić się w sądach. Minister sprawiedliwości przez wiele miesięcy wstrzymywał konkursy na zwalniające się etaty sędziów – kosztem sprawności działania sądów. Tak uzbierały się 323 etaty.
Zbigniew Ziobro życzył w czwartek asesorom osobistej odwagi i pewności siebie. W warunkach, które im stworzył, z pewnością odwaga będzie cechą pożądaną. – Życzę, abyście państwo przypadkiem nie ulegali medialnym czy politycznym rozmaitym argumentom, debatom czy też czasami wręcz frywolnym opiniom – tak delikatnie je określę – które podważają status asesora jako asesora, który gwarantuje w swym warsztacie pracy niezależność i niezawisłość – mówił Ziobro.
Przekonywał, że nikt nie będzie pytał asesorów o poglądy polityczne. I życzył, by zachowali „tę niezależność i niezawisłość w swoim orzecznictwie od jakiejkolwiek władzy, od władzy politycznej, ktokolwiek ją będzie sprawował”.
Trudno wierzyć w szczerość życzeń ministra Ziobry, bo asesura zaprojektowana przez niego daje mu ogromne możliwości nadużywania władzy do manipulowania asesorami i łamania sędziowskiej niezależności.
1. W maju Zbigniew Ziobro przeforsował ustawę, według której droga do zawodu sędziego prowadzi głównie przez asesurę. Dotąd żeby zostać sędzią, każdy musiał wystartować w konkursie. Od teraz konkursów na wolne stanowiska będzie jak na lekarstwo. Każdego roku ze szkoły podporządkowanej ministrowi wyjdzie kilkudziesięciu absolwentów, którzy, jako asesorzy, będą zajmować zwalniane etaty. Asesorzy mają prawie takie same uprawnienia jak sędziowie. Nie będą mogli jednak stosować tymczasowego aresztu, rozpoznawać zażaleń na postanowienia o odmowie wszczęcia śledztwa i zajmować się sprawami z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego.
2. Trudno mówić o niezależności asesora, który musi pracować ze świadomością, że ocenia go minister sprawiedliwości. A ten – jako polityk i przedstawiciel władzy wykonawczej – dał sobie wielki wpływ na karierę i awans zawodowy asesora. Asesorzy będą pozostawać pod presją, która może skutkować konformizmem.
3. Asesorzy po czterech latach będą oceniani przez losowo wybranych wizytatorów, czy nadają się na sędziego. Wizytatorów, również ocenianych przez Ziobrę, zgodnie z ustawą o ustroju sądów powszechnych będą wybierać prezesi sądów, których również minister Ziobro będzie wymieniał na takich, którzy mu odpowiadają.
4. Zbigniew Ziobro pełni także funkcję prokuratora generalnego i ma bezpośredni wpływ na stanowisko procesowe oraz może występować przed sądami powszechnymi w charakterze strony (oskarżyciela) w sprawach rozpoznawanych przez asesorów sądowych, których mianuje. Jak zachowa się taki asesor, który będzie miał świadomość, że tak naprawdę od ministra właśnie zależy to, czy zostanie sędzią?
Teraz lista asesorów trafi do KRS i, jak mówi POLITYCE wiceminister Łukasz Piebiak, stanie się to niezwłocznie. KRS ma 30 dni na zgłoszenie ewentualnego sprzeciwu, a jeśli nie wypracuje stanowiska, to będzie to oznaczać milczącą zgodę. 30 dni to drastycznie mało na wypowiedzenie się Rady w tak ważnej sprawie. Zresztą zdaje sobie z tego sprawę sam minister Piebiak, który mówi, że to spore wyzwanie.
Ziobro zwrócił się do asesorów: „Przed wami oczywiście czas próby, ale życzę wam, aby była dla was zwycięska”. Tak jakby minister chciał im powiedzieć: „mam was na oku”, bo to przecież od niego zależy, czy ktoś ostatecznie z asesora przemieni się w sędziego.