W swoim stanowisku członkowie Komitetu wskazują, że od końca 2015 roku nastąpił szereg wydarzeń, które wymagały zintensyfikowania wysiłków w zakresie monitorowania przestrzegania praw człowieka. Wśród tych wydarzeń są przede wszystkim narastający kryzys konstytucyjny, zmiany ustawodawcze prowadzące do wyłączenia efektywnej kontroli konstytucyjności i ograniczenie gwarancyjnej roli sądownictwa w podziale władz.
Stanowiska Komitetu Helsińskiego w Polsce
Komitet Helsiński w Polsce od 1983 roku monitoruje naruszanie praw i podstawowych wolności, bada zgodność ustawodawstwa polskiego ze zobowiązaniami międzynarodowymi. Od roku 1990 Komitet współtowarzyszy w swojej misji Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. W ciągu ostatnich dwóch lat wspólnie z Helsińską Fundacją Praw Człowieka Komitet dziesiątki razy zabierał głos w kwestiach dotyczących ochrony praworządności i praw człowieka w Polsce.
„Wypowiadaliśmy się przeciw supremacji siły nad prawem i zerwaniu z koncepcją Konstytucji jako aktu adresowanego nie tylko do obywateli, ale do każdego znajdującego się pod władztwem państwa polskiego; aktu wymagającego rzetelnej współpracy trzech władz” – pisze Komitet Helsiński w oświadczeniu podsumowującym dotychczasowe rządy PiS.
Komitet Helsiński w Polsce wypowiadał się wcześniej także przeciwko m.in. zmianom w ustawie o Trybunale Konstytucyjnym, zmianom w prawie o zgromadzeniach, nowelizacji ustawy o ustroju sądów powszechnych czy nowelizacji ustaw o Sądzie Najwyższym i Krajowej Radzie Sądownictwa.
Regres demokratycznych i wolnościowych standardów praw człowieka
Członkowie Komitetu Helsińskiego w Polsce wskazują, że wprowadzone zmiany ustawodawcze stanowiły „systematyczną budowę „ciągu technologicznego”, polegającego na szeroko zakrojonych zmianach ustawodawstwa ograniczającego sferę wolności jednostki i jednoczesne przygotowywanie gruntu do zwiększenia arbitralnego, nieprzejrzystego i nieobjętego efektywną kontrolą sądową działania władzy wykonawczej”.
Ten negatywny trend objawił się m.in. przez: zmiany w prawie wyłączające efektywną kontrolę konstytucyjności w dotychczasowej postaci realizowaną przez Trybunał Konstytucyjny; praktyczne zakwestionowanie zasady społeczeństwa otwartego dla wszystkich, co zaowocowało zmianą polityki wobec mniejszościowych grup społecznych; zmianę pozycji sądownictwa w podziale władz i ograniczenie przez to jego gwarancyjnej roli, jak również likwidację mediów publicznych czy korpusu służby cywilnej, a także podporządkowanie ustawodawcy i rządu władzy centralnego ośrodka dyspozycji politycznej.
Stanowisko Komitetu Helsińskiego w Polsce dostępne jest tutaj.