Osoby czytające wydania polityki

„Polityka”. Największy tygodnik w Polsce.

Wiarygodność w czasach niepewności.

Subskrybuj z rabatem
Kraj

„Poważny kryzys instytucjonalny”. Zagraniczne media o czystce w Sądzie Najwyższym

Małgorzata Gersdorf przed Sądem Najwyższym Małgorzata Gersdorf przed Sądem Najwyższym Dawid Zuchowicz / Agencja Gazeta
Jeżeli Polska nie zapłaci wysokiej ceny za swoje działania, prądy rozmontowujące demokrację w państwach UE będą przybierać na sile – europejskie i amerykańskie media komentują czystki w Sądzie Najwyższym.

3 lipca weszła w życie ustawa o Sądzie Najwyższym, która umożliwia usunięcie 40 proc. składu SN, w tym jego prezes prof. Małgorzatę Gersdorf. Przeciwko tej niekonstytucyjnej czystce w całym kraju odbyły się protesty. Polski temat podjęła również prasa zagraniczna.

Brytyjskie media o Polsce

Portal BBC sprawie sporu wokół Sądu Najwyższego w Polsce poświęcił rano czołówkę. W tekście zatytułowanym „Gersdorf, najważniejsza w Polsce sędzia, sprzeciwia się prawu emerytalnemu” BBC pisze, że I Prezes SN stawiła się w środę w pracy w asyście „setek zwolenników”.

Adam Easton przewiduje, że „uliczne demonstracje wspierające Małgorzatę Gersdorf będą prawdopodobnie jeszcze liczniejsze”. Prof. Gersdorf planuje pozostać na stanowisku, co – twierdzi publicysta – „wywoła chaos i będzie przyczyną dyskomfortu i dystansu między nią a nowym szefem SN wyznaczonym przez prezydenta”. W ocenie dziennikarza reforma SN to ostatni odcinek zmian w wymiarze sprawiedliwości, a ekipa rządząca jest zdeterminowana, by ją przeprowadzić – choćby wbrew Komisji Europejskiej, ONZ, Radzie Europy oraz amerykańskim i europejskim stowarzyszeniom prawnym. „Jarosław Kaczyński jest w stanie żyć” ze zjednoczoną przeciw sobie opozycją – dodaje Easton, powołując się na swoje źródła.

Czytaj także: Kto pokieruje Sądem Najwyższym?

Sprawę opisuje też brytyjski „Guardian”. „Konstytucyjny kryzys wokół polskiego Sądu Najwyższego zmierza do impasu” – czytamy. „Długotrwałe starcie między rządem a sędziami grozi dramatyczną kulminacją”, „wszelka konfrontacja między rządem a sędziami Sądu Najwyższego może być jednak odroczona, bo Krajowa Rada Sądownictwa, organ powołujący polskich sędziów, nieprędko wyznaczy następców sędziów, których rząd chce zmusić do przejścia na emeryturę” – podsumowuje dziennik.

„Financial Times” poświęca polskiemu kryzysowi sporo miejsca w swoim wydaniu internetowym, relacjonując zarówno spór wokół SN, jak i społeczne protesty. W jego ocenie kontrowersje związane z SN to „sedno sporu o rządy prawa, który w ciągu ostatnich dwóch lat nadszarpnął relacje między Brukselą a Warszawą i pogłębił polaryzację polskiego społeczeństwa”. „FT” zajmuje się również wystąpieniem premiera Mateusza Morawieckiego w Strasburgu. W tekście „Polski premier broni reform sądowych przed europosłami” cytuje polskiego szefa rządu, który uważa, że „jego kraj jest w czołówce demokratycznego oświecenia w Europie”.

Czytaj także: Procedura wszczęta przez KE „wycinki” sędziów na razie nie zatrzyma

„The Economist” w tekście „Jak UE walczy o ochronę praworządności w Polsce” cytuje kanclerz Angelę Merkel: „Bez praworządności Unia Europejska nie będzie Unią Europejską”. „Warszawa się nie wycofuje, tylko retuszuje swoje kontrowersyjne reformy sądownictwa” – pisze tygodnik. Do zawieszenia praw Polski podczas głosowań Komisja potrzebuje czterech piątych państw członkowskich, „ale to będzie trudne” – ocenia „Economist”. Głównie dlatego, że KE ma dylemat: „Zbyt mocna krytyka mogłaby wywołać antyunijną reakcję, ostatnią rzecz, której Bruksela potrzebuje w obliczu zbliżającego się brexitu”. To ma jednak swoje konsekwencje: „Zbyt słabe naciski pozwalają PiS na czystki w Sądzie Najwyższym”.

Amerykańskie media o Polsce

Protesty przeciwko „czystce” w polskim sądownictwie opisuje „New York Times”. „Dziesiątki tysięcy osób wyszły na ulice zaprotestować” – rozpoczyna swój artykuł Marc Santora. Według gazety „przymusowe zwolnienie nawet 27 z 72 sędziów Sądu Najwyższego, w tym prezes SN, a także utworzenie Izby Dyscyplinarnej to ostatni etap na drodze do przejęcia wymiaru sprawiedliwości w Polsce przez Prawo i Sprawiedliwość”.

Santora przypomina, że Polska była kiedyś „wzorem dla państw, które chciały wydostać się z jarzma Związku Radzieckiego i zaszczepić u siebie zachodnią demokrację. A teraz buduje sojusz z takimi państwami jak Węgry, których liderzy zwrócili się w stronę autorytarnych narzędzi, by wzmocnić swoją władzę. To poważne wyzwanie dla Unii Europejskiej, która zmaga się już z ruchami nacjonalistycznymi, populistycznymi i antyimigracyjnymi” – przypomina autor „NYT”. „Jeżeli Polska nie będzie zmuszona zapłacić wysokiej ceny za swoje działania, prądy rozmontowujące demokrację w państwach Unii wciąż będą przybierać na sile” – ocenia.

Santora przypomina, że „niepowodzenie Unii Europejskiej w ograniczaniu dryfu Węgier w kierunku autorytaryzmu pobudziło innych przywódców w regionie, gdzie rośnie prawicowy nacjonalizm i populizm. Prawicowe rządy przejęły ostatnio władzę w Austrii i we Włoszech, a kanclerz Angela Merkel, strażniczka liberalnych wartości zachodnich, zgodziła się na budowę obozów na granicach Niemiec dla imigrantów”.

Czytaj także: Oni będą ławnikami w Sądzie Najwyższym. Kim są i co mówią?

Autor powołuje się na słowa Małgorzaty Gersdorf, która stwierdziła, że „jednym z największych osiągnięć Polski po 1989 r. było przywrócenie wiary publicznej w sądy”. Żeby odwrócić skutki tego, co dzieje się teraz, „będzie trzeba wielu lat”.

Agencja Reuters pisze z kolei o tym, że „Polska stanęła przed groźbą poważnego chaosu instytucjonalnego i eskalacji napięcia z Unią Europejską”. Agencja zwraca uwagę, że „poprzez ustawy i personalne zmiany dokonywane od zdobycia władzy w 2015 r. PiS przejął kontrolę nad systemem sądowniczym, w tym nad Trybunałem Konstytucyjnym i prokuraturą, które obecnie podlegają bezpośrednio ministrowi sprawiedliwości”. I dodaje: „Konflikt osłabił pozycję Polski w UE, gdzie większość państw ma do [przeprowadzanych zmian] krytyczny stosunek, a jednocześnie demaskuje niezdolność bloku do powstrzymania rządów, które jego zdaniem są sprzeczne z podstawowymi wartościami UE”.

Więcej na ten temat
Reklama
Reklama