Shteyngart psuje nam ogólne samozadowolenie, że żyjemy w najlepszym z możliwych światów. Ten młody rosyjski Żyd, który wyemigrował z rodzicami za Wielką Wodę, gdy miał siedem lat, to nie kolejny twórca, którego głównym atutem jest przynależność etniczna czy religijna, pozwalająca gładko wpisać go w nurt prozy żywiącej się popularnym dzisiaj hasłem wielokulturowości. Nic z tych rzeczy. Nie znajdziemy na kartach jego powieści owej swoistej – a jakże poprawnej polityczne – pochwały różnorodności, nawoływania do tego, by ludzie lepiej się rozumieli, kultywując, folklorystycznie pojmowane, odmienne wartości i ideały, które zlewają się w globalny obraz łatwo przyswajalnej, bo oswojonej, egzotyki.
Może dlatego niektórzy komentatorzy jego twórczości porównują go do Woltera? Widać zresztą wyraźną konfuzję, gdy przychodzi zaklasyfikować typ prozy uprawianej przez Gary’ego Shteyngarta. Pisze się o nim jako nowym Hellerze, drugim Nabokovie, praprawnuku Gogola (którym jest!) etc. Jeden z krytyków orzekł, że „Absurdystan” – druga powieść Shteyngarta – to satyra takiego rodzaju, jak gdyby Jonathan Swift kręcił „South Park” z pomocą Rabelais, Gogola, Kafki, braci Marx i Josepha Hellera. Przesada? Niekoniecznie, zważywszy na swoistą „zabawę z wielokulturowością”, jaką proponuje czytelnikowi Shteyngart.
Debiutował w 2002 r. powieścią „Podręcznik rosyjskiej debiutantki”, potem był wspomniany „Absurdystan”, a rok temu trzecia książką – „Super smutna i prawdziwa historia miłosna”. Wszystkie ukazały się w polskich, doskonałych przekładach Jędrzeja Polaka, Anny Kaniuki i Jerzego Korpantego – ostatnia właśnie trafia do księgarń.
Różnice są piękne
Bohaterami dwu pierwszych powieści Shteyngarta są postaci, których życiorysy to wypadkowa losów samego pisarza.