Osoby czytające wydania polityki

„Polityka”. Największy tygodnik w Polsce.

Wiarygodność w czasach niepewności.

Subskrybuj z rabatem
Książki

Plamy na żołnierskim honorze

Recenzja książki: Jochen Böhler, "Zbrodnie Wehrmachtu w Polsce"

Wojna totalna zaczęła się w Polsce

25 października 1939 roku Wehrmacht przekazał cywilnej administracji III Rzeszy władzę nad zajmowanymi od 1 września terenami w Polsce. Można to uznać za formalny koniec pierwszej kampanii II wojny światowej. Co jednak ważniejsze: data ta wyznacza też granice odpowiedzialności Wehrmachtu za dokonywane w Polsce zbrodnie wojenne. I to nie tylko te, których sprawcami były formacje policyjne czy SS, ale też takie, których dopuściła się sama armia.

Tezę tę stawia niemiecki historyk średniego pokolenia Jochen Böhler, precyzyjnie dokumentując nie tylko przypadki okrucieństwa żołnierzy Wehrmachtu wobec polskich jeńców i cywili, ale też analizując przyczyny takiego ich zachowania. Opisuje choćby stereotypy, panujące w Niemczech na temat ludności zamieszkującej wschodnią Europę (rzekoma „przepaść cywilizacyjna” to najłagodniejsze określenie). Odtwarza, jak wzmacniała je nazistowska propaganda – zwłaszcza, jeśli chodzi o polskich Żydów. Pokazuje, że samo dowództwo strasząc podwładnych już podczas samej kampanii rzekomym zagrożenia ze strony „polskich partyzantów”, nakręcało agresję wobec ludności cywilnej.

Jako źródła traktuje zaś nie tylko oficjalne rozkazy i raporty, ale też unikalne żołnierskie pamiętniki czy listy do rodzin.

Odnotowuje przy tym podejmowane przez niektórych dowódców próby przeciwdziałania prowadzenia wojny hańbiącymi metodami. „Smutkiem napełnia nas widok niemieckich żołnierzy, którzy bezmyślnie podpalają, mordują i rabują (...), bez skrupułów łamiąc prawo i plamiąc honor niemieckiego żołnierza” – grzmiał, na przykład, 12 października jeden z dowódców.

Nie ma jednak złudzeń: protesty takie były odosobnione. Regułą była obojętność dowództwa wobec zbrodni, a czasem ochocze współdziałanie z SS czy zajmującymi się wyłącznie pacyfikacjami tzw. grupami operacyjnymi.

Książka Böhlera, prócz obalenia mitu o rycerskim Wehrmachcie, może również służyć za mocny argument w sporze o tzw. wojnę totalną, czyli taką, której celem jest nie tylko wojskowe pokonanie przeciwnika, ale też jego zniewolenia. Chodzi o nieznany dotąd sposób prowadzenia operacji zbrojnych – zarówno pod względem brutalności, jak nierespektowania prawa międzynarodowego wobec jeńców i, co najważniejsze, ludności podbijanego państwa. Do niedawna przyjmowano zwykle, że wojna totalna toczyła się od 22 czerwca 1941 r. (czyli od agresji III Rzeszy na Związek Sowiecki). Niemiecki historyk dowodzi, że o wojnie totalnej można mówić już od 1 września 1939 r. I że jej ofiarą jako pierwsi padli obywatele Polski.

 

Jochen Böhler, Zbrodnie Wehrmachtu w Polsce, Znak, Kraków 2009, s. 292

Reklama

Czytaj także

null
Ja My Oni

Jak dotować dorosłe dzieci? Pięć przykazań

Pięć przykazań dla rodziców, którzy chcą i mogą wesprzeć dorosłe dzieci (i dla dzieci, które wsparcie przyjmują).

Anna Dąbrowska
03.02.2015
Reklama

Ta strona do poprawnego działania wymaga włączenia mechanizmu "ciasteczek" w przeglądarce.

Powrót na stronę główną