Wołodia, Lili i wiadome organy
Recenzja książki: Bengt Jangfeldt, "Majakowski. Stawką było życie"
Czy współczesnych „pięknych dwudziestoletnich” może poruszyć los najsłynniejszego z futurystów, a jego poezja – stać się takim doświadczeniem inicjacyjnym, jakim była dla ich dziadków i rodziców? Zawsze w to wierzyłem, tym bardziej dziś, przeczytawszy biografię autorstwa szwedzkiego pisarza Bengta Jangfeldta. Jego „Majakowski. Stawką było życie” to owoc kilkudziesięcioletniego szperania w archiwach i rozmów z tymi, którzy z Majakowskim się zetknęli.
Jangfeldt pokazuje ewolucję poety od anarchizmu do bolszewizmu, opowiada o jego wielkim głodzie miłości. O życiu człowieka od młodości ogarniętego manią samobójczą, a po rewolucji wybierającego rolę funkcjonariusza państwowego, i przez to państwo zaszczutego.
Sporo o tym pisał Wiktor Woroszylski w biografii Majakowskiego, ale nie znał lub – ze względu na cenzurę – nie mógł wspomnieć faktów, które tę postać czynią tragiczniejszą, niż to się dotąd wydawało. Nie wspomina na przykład Trockiego, nie pyta, dlaczego poeta milczał, gdy Stalin popełniał pierwsze mordy polityczne i aranżował pierwsze procesy pokazowe. Te pytania zaś intrygują szwedzkiego pisarza.
Pisze więc sporo o dewaluacji moralnej Majakowskiego i kręgu jego przyjaciół, którzy ulegli komunistycznej perswazji, a nawet związali się z Czeka, jak na przykład Osip Brik, niewykluczone też, że z czerezwyczajką współpracowała Lili Brik, muza poety. Jangfeldt nie feruje jednak łatwych wyroków, co jest wielką zaletą jego mieniącej się fantastycznymi szczegółami obyczajowymi i imponującą znajomością kultury rosyjskiej opowieści o Majakowskim, a właściwie o całej generacji rosyjskiej inteligencji, bo i o Brikach, Jesieninie, Pasternaku i wielu innych.
Oderwać się od niej nie sposób, szczególnie czytając o bujnym życiu seksualnym Lili i Wołodii, bo i w tej dziedzinie byli oni w awangardzie postępowej ludzkości.