Anioł czy nietoperz?
Recenzja książki: Krystyna Czerni, "Nietoperz w świątyni. Biografia Jerzego Nowosielskiego"
W niecałe dwa miesiące po śmierci wybitnego malarza Jerzego Nowosielskiego trafia do księgarń jego obszerna biografia zatytułowana „Nietoperz w świątyni”. Taka koincydencja bywa podejrzana – nieraz próbowano już wykorzystać pośmiertne zainteresowanie, klecąc naprędce stosowną książkę. Na szczęście w tym przypadku mamy do czynienia z publikacją przygotowywaną przez kilka lat, powstałą na podstawie solidnych badań, unikatowych dokumentów i dziesiątków przeprowadzonych rozmów. A autorka, znana krakowska krytyczka sztuki, unika zawiłych analiz samego malarstwa i jego walorów. Krystyna Czerni zdecydowała się raczej na szczegółową rekonstrukcję życia artysty. I dobrze, bowiem o obrazach Nowosielskiego napisano tomy, natomiast jego losy – choć długie, barwne i niekonwencjonalne – znane były tylko w ogólnych zarysach.
Ta biografia to oczywiście pełna szczegółów i anegdot opowieść o naprawdę nietuzinkowym artyście i człowieku. Ale też o jego najbliższych (piękny hołd złożony żonie), przyjaciołach. A w tle pełne wielkich wolt czasy, z którymi musiał zmierzyć się zagubiony w sztuce i filozofowaniu człowiek. Autorka nie ucieka przy tym od tematów drażliwych: pytań o brak światowej kariery, powikłanych spraw damsko-męskich, jego rozlicznych słabości, w tym długoletniego alkoholizmu. Czyni to jednak z kulturą, bez chęci skandalizowania, oddając należny honor także rozlicznym zaletom jego ducha i osobowości. Lektura to wciągająca, która nie tyle tłumaczy malarstwo Nowosielskiego, co daje rozliczne klucze do jego samodzielnej interpretacji.
Krystyna Czerni, Nietoperz w świątyni. Biografia Jerzego Nowosielskiego, Wydawnictwo Znak, Kraków 2011, s. 444