Ułatwianie wychodzenia z szafy
Recenzja książki: Irena Wiszniewska, „Ułatwienie wychodzenia z szafy”
Dlaczego dałem pięć gwiazdek? Dlatego, że nikt, kto od dzisiaj zechce podjąć temat obecności Żydów we współczesnej Polsce, nie będzie mógł tej książki jako źródła pominąć. Jeżeli po 1989 r., po transformacji, mówimy o zjawisku coming outów – czyli „wychodzenia z szafy” Polaków żydowskiego pochodzenia/Żydów obywateli polskich – to jest w tym przeogromna zasługa rabina Michała Schudricha. On właśnie mozolnie, dzień po dniu, ułatwiał wszelkimi sposobami (i umiał przekonać do tego sponsorów owego przedsięwzięcia, którego nie dałoby się zrealizować np. bez wspólnych obozów poznawczych, kursów edukacyjnych itd. itp.) tym, którzy chcieli, odnajdywanie swoich żydowsko-polskich korzeni. „Ci, którzy chcieli” to również zjawisko socjologiczno-psychologiczne, ponieważ głównie było to tzw. drugie pokolenie, nierzadko ujawniające swoje pochodzenie bez zgody rodziców – ocaleńców. Paradoks? Tak, ciekawy i znamienny!
Schudrich odsłania również pewne tajemnice o dużej wadze dla historyka. Np. rozmowy z prezydentem Lechem Kaczyńskim w sprawie Jedwabnego. Zmarły prezydent prosił o dochowanie tajemnicy – rabin Schudrich uznał, że po 10 latach jest już z tego sekretu zwolniony. A jakim fantastycznym poczuciem humoru jest obdarzony. Mówi też bardzo szczerze, ale do granic własnej prywatności. Co do autorki wywiadu rzeki Ireny Wiszniewskiej – jakże ona doskonale przygotowała się do tej rozmowy materiałowo i źródłowo, kapelusz z głowy! Ja czytałem tę książkę jednym tchem.
Irena Wiszniewska, Nie ma rzeczy niemożliwych. Rozmowy z Michaelem Schudrichem, naczelnym rabinem Polski, Wyd. Austeria, Kraków–Budapeszt 2017, s. 256