Jednak, co mnie osobiście niezmiernie zdziwiło, tylko jeden z nominujących uwzględnił ów fakt w swoich notowaniach. Ale taka jest już polska scena artystyczna początku XXI w.: zdecentralizowana, wciąż poszukująca gwiazd, bez wyraźnych faworytów. Gwałtownie przybywa nowych prywatnych galerii, instytucji artystycznych, blogów i internetowych pism o sztuce, a każdy stara się promować innych młodych twórców. O zgodność opinii jest więc bardzo trudno, a artyści ledwie wkraczający do publicznego obiegu są przez krytyków doceniani w takim samym stopniu jak twórcy o znaczącym już dorobku. Grospierre i Laksa mieli pecha, zdobywając nagrodę w dziale „architektura”, choć ich projekt jak najbardziej mieścił się w kategorii sztuk wizualnych. Gdyby triumfowali na Biennale Sztuk, być może krytycy spojrzeliby na nich łaskawszym okiem.
Pewną próbą uporządkowania sytuacji była wystawa w CSW Zamek Ujazdowski „Establishment (jako źródło cierpień)”. Jej kuratorzy starali się przekonać, że do gry o miejsce w polskiej sztuce współczesnej włącza się właśnie kolejne, nowe pokolenie. Jakiś efekt uzyskali, albowiem wśród pokazanych tam młodych artystów aż czwórka została zgłoszona do tegorocznej nagrody Paszportów „Polityki”. Nowych nazwisk pojawiło się zresztą więcej. W tej sytuacji aż dziw bierze, że udało się wyłonić trzech (bo są to tym razem sami mężczyźni) twórców, którzy otrzymali oficjalne nominacje. Można powiedzieć, że decydowały wręcz pojedyncze głosy krytyków sztuki.
Z tej trójki dwaj to twórcy w środowisku już dość dobrze znani i uznani. Maciej Kurak może się pochwalić prestiżową nagrodą „Spojrzenia”, był też nominowany przed rokiem do Paszportów „Polityki”. Oskar Dawicki także był nominowany (przed dwoma laty) – jako członek Grupy Azorro. Tym razem doceniony został za indywidualne osiągnięcia. Chyba najbardziej zaskakująca jest nominacja Piotra Wysockiego, który na rodzimej artystycznej scenie jest naprawdę aktywny od zaledwie trzech lat. Choć o nagłym odkryciu też mowy być nie może; już dwukrotnie zdobywał on laury w liczącym się konkursie Samsung Art Master.
ZOBACZ: O tegorocznych nominowanych opowiada red. Piotr Sarzyński
***
Oni nominowali:
Kuba Banasiak, „Dziennik”, Piotr Bernatowicz, „Arteon”, Grzegorz Borkowski, „Obieg”, Dorota Jarecka, „Gazeta Wyborcza”, Rafał Kamecki, portal www.artinfo.pl, Paweł Łubowski, „Artluk”, Monika Małkowska, „Rzeczpospolita”, Marek Nowicki, „Sztuka.pl Gazeta Antykwaryczna”, Jacek Werbanowski, „Exit”, Katarzyna Włodarska, „Art&Business”.
Nominowani:
Oskar Dawicki
ur. w 1971 r. w Stargardzie Szczecińskim. W latach 1991–96 studiował malarstwo na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu w Toruniu. Znany jest jednak przede wszystkim jako performer, twórca obiektów i instalacji oraz filmów wideo. W 2001 r. współtworzył i do dziś pozostaje członkiem grupy artystycznej Azorro. Jest także aktywny indywidualnie, a krytycy sytuują jego działania pomiędzy postkonceptualizmem a dadaizmem. „Dyskomfort, nieporozumienie, komplikacja – to pojęcia, na których wspiera się wyobraźnia artysty, a bezproduktywność sztuki wydaje się być dla Dawickiego jej najbardziej obiecującym wymiarem” – pisano.
Nominujący o Oskarze Dawickim:
Ten znakomity artysta performer zadziwia, bawi inteligencją i przewrotnością. W jego pracach jest element gorzkiej refleksji nad światem (także sztuki).
Dorota Jarecka
Nasz najlepszy performer. Autor genialnych artystycznych prowokacji. Wybitna inteligencja i nieokiełznana pomysłowość. Wszystko, co robi, cechuje dystans do samego siebie i ironia wobec rzeczywistości.
Monika Małkowska
Maciej Kurak
ur. w 1972 r. w Poznaniu. W 1998 r. ukończył tamtejszą ASP na Wydziale Malarstwa, Grafiki i Rzeźby (dyplom z wyróżnieniem). W 2003 r. obronił doktorat. Od 2004 r. współtworzy grupę artystyczną Wunderteam, ale pracuje też indywidualnie. Zajmuje się grafiką i fotografią, lecz najbardziej znany jest ze swych zaskakujących, niekiedy iluzjonistycznych aranżacji przestrzennych, często tworzonych w przestrzeni miejskiej. Zazwyczaj łączy w nich i miesza dwa porządki: prywatny i publiczny. Jest laureatem prestiżowej nagrody „Spojrzenia”, którą otrzymał w 2005 r. Już raz, przed rokiem, znalazł się w trójce oficjalnie nominowanych do Paszportów „Polityki”.
Nominujący o Macieju Kuraku:
Jego twórczość charakteryzuje się dużą dozą humoru, ale nie unika głębszej refleksji nad otaczającą nas rzeczywistością. Prowokuje i bawi się z widzem, wykorzystując jego przyzwyczajenia do oczywistych relacji przestrzennych w architekturze miejskiej, publicznej czy prywatnej.
Paweł Łubowski
Często łączy w swych instalacjach ironiczny koncept z aktualnymi problemami społecznymi. Jego prace potrafią zaskoczyć mocnym artystycznym efektem, jak i sprytnie wtopić się w przestrzeń miejską.
Marek Nowicki
Artysta wciąż podejmujący próbę ucieczki z ram wyznaczanych przez współczesny świat sztuki. Dosłownie ucieka z galerii i od własnej tożsamości uznanego artysty.
Piotr Bernatowicz
Piotr Wysocki
ur. w 1976 r. Zajmuje się tworzeniem instalacji wideo, filmów dokumentalnych i malarstwa. Absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (pracownia malarstwa prof. Jarosława Modzelewskiego oraz pracownia przestrzeni audiowizualnej prof. Grzegorza Kowalskiego). Najważniejsze wystawy indywidualne to „Aldona" w Narodowej Galerii Sztuk Zachęta (2007) i „Zbliżenie" (2008) w byłym kinie Relax w Warszawie. Zanim zaczął studiować sztuki piękne tworzył z przyjaciółmi stowarzyszenie ekologiczno-wolnościowe Pracownia od podstaw, prowadził też placówkę ekologiczno-edukacyjną w Drawieńskim Parku Narodowym, gdzie spędził kilka lat mieszkając w samym sercu puszczy. Jego działania artystyczne skoncentrowane są przede wszystkim na pracy z ludźmi i cechują się dużą wrażliwością społeczną.
Nominujący o Piotrze Wysockim:
W swych pracach ukazuje ludzi w konfrontacji z własnymi słabościami. Wnikliwie analizuje ich walkę z rzeczywistością w kontekście uwarunkowań kulturowych.
Paweł Łubowski
Analizuje mechanizmy funkcjonowania jednostek wobec systemu norm społecznych i kulturowych. Zachowuje przy tym godną pochwały pokorę wobec rejestrowanych osób i sytuacji.
Marek Nowicki
Ponadto zgłoszeni zostali:
Sylwester Ambroziak, Basia Bańda, Wojciech Bąkowski, Olaf Brzeski, Bogna Burska, Mikołaj Długosz, Jan Dziaczkowski, Aneta Grzeszykowska&Jan Smaga, Rafał Jakubowicz, Jerzy Kosałka, Tomasz Kowalski, Kamil Kuskowski, Kobas Laksa&Nicolas Grospierre, Zbigniew Libera, Paulina Ołowska, Tomasz Rygalik, Wilhelm Sasnal, Jadwiga Sawicka, Maciej Sieńczyk, Izabela Tarasewicz, Zorka Wollny, Jakub Julian Ziółkowski.
***
Paszporty „Polityki" 2007
W ubiegłym roku naszymi laureatami zostali:
- Michał Witkowski (literatura)
- Łukasz Palkowski (film)
- Michał Zadara (teatr)
- Joanna Rajkowska (sztuki plastyczne)
- Łukasz Borowicz (muzyka poważna)
- Krzysztof Grabaż Grabowski (muzyka popularna).
- Tytuł Kreatora Kultury, Specjalną Nagrodę „Polityki" przyznaliśmy Andrzejowi Wajdzie.