To para słów lub wyrażeń brzmiących w dwóch językach tak samo lub podobnie, ale mających inne znaczenie.
Ucząc się języka angielskiego, często zmagamy się z koniecznością „wkuwania” słówek. Na osoby uczące się obezwładniająco może podziałać informacja o tym, że w angielskim funkcjonuje co najmniej ćwierć miliona słów (Oxford Dictionaries). Oczywiście żeby komunikatywnie porozumiewać się w języku angielskim, nie trzeba znać ich wszystkich. Nawet native speakerzy używają, jak podają różne badania, między 10 tys. a 20 tys. słów, a do podstawowej komunikacji wystarczy kilka tysięcy. Nawet tych kilku tysięcy jednak trzeba się jakoś nauczyć.
Podobieństwa się przydają
Każdy ma swoje własne metody na uczenie się słówek: fiszki, zeszyty zapisane kolumnami słówek, techniki zapamiętywania. Czasami z pomocą przychodzi sam język, kiedy okazuje się, że w polskim i angielskim funkcjonują słowa bardzo do siebie podobne lub wręcz identyczne. Najczęściej dzieje się tak w przypadku słów wprost zapożyczonych z angielskiego, np. szampon (shampoo), biznes (business), hamburger, tost (toast), mecz (match), sponsor, dżins (jeans) czy musical.
Podobne, a jednak inne
Niestety jednak, szukając podobieństw między słówkami w polskim i angielskim, można łatwo wpaść w pułapkę zastawioną przez tzw. fałszywych przyjaciół. Fałszywi przyjaciele (false friends) to para słów lub wyrażeń brzmiących w dwóch językach tak samo lub podobnie, ale mających inne znaczenie. False friends, na które bardzo często nabierają się Polacy, to słówka actually i eventually. Wbrew pozorom nie znaczą one „aktualnie” i „ewentualnie”. Actually to „właściwie, faktycznie”, a eventually oznacza „w końcu”, np.: Eventually, after hours of waiting at the airport, we were told our flight was cancelled (W końcu, po godzinach oczekiwania na lotnisku, powiedziano nam, że nasz lot został odwołany).
I don’t like ice-cream, actually. Właściwie to nie lubię lodów.
Podobnie pytając o divan w sklepie z wyposażeniem wnętrz, zamiast dywanu kupimy otomanę. W poszukiwaniach zaś pomoże nam nie expedient, ale shop assistant (expedient to „celowy, korzystny”). W tym samym sklepie pamiętajmy, że jeśli szukamy regału, to choć regal brzmi podobnie jak regał, oznacza „królewski”, a regał to bookshelf. Wreszcie wybierając się na pchli targ w poszukiwaniu antyków, nie pytajmy o antics (błazeństwa, wygłupy), ale o antiques.
Pathetic lunatic to nie patetyczny lunatyk, ale żałosny wariat. Komplementując karnację koleżanki, będziemy complimenting her complexion, a nie complementing her carnation, bo w tym przypadku „uzupełnialibyśmy jej goździka”. Czytając w gazecie o international affairs, nie spodziewajmy się informacji o międzynarodowych aferach, bo affair oznacza „sprawę, romans”. Określając kogoś przymiotnikiem genial, nie uznajemy go za geniusza, ale określamy jako osobę uprzejmą i towarzyską. Kiedy puszczą nam zaś nerwy i uznamy, że ktoś zachowuje się ordinary, to bynajmniej nie powiemy, że jest osobą ordynarną, ale po prostu: zwyczajną.
Jak unikać fałszywych przyjaciół?
Unikanie fałszywych przyjaciół jest bardzo proste (przynajmniej gdy mówimy o języku angielskim). Wystarczy poświęcić kilka sekund i podejrzanego „przyjaciela” sprawdzić w słowniku albo wyszukać go za pomocą przeglądarki internetowej. Satysfakcja z faktu, że chcąc powiedzieć po angielsku: „Ależ ty masz farta”, nie użyliśmy fałszywca fart, gwarantowana!
Przykłady językowych fałszywych przyjaciół
Affair – sprawa, romans / Afera – scandal
Antics – błazeństwa, wygłupy / Antyki – antiques
Audition – przesłuchanie / Audycja – broadcast
Censure – potępiać / Cenzura – censorship
Divan – otomana / Dywan – carpet
Expedient – celowy, korzystny / Ekspedient – shop assistant
Eventually – w końcu / Ewentualnie – possibly, alternatively
Actually – właściwie, faktycznie / Aktualnie – presently, currently
Carnation – goździk / Karnacja – complexion
Legitimacy – legalność, zasadność / Legitymacja – ID card
Lecture – wykład / Lektura – reading
Pathetic – żałosny / Patetyczny – pompous
Pension – emerytura / Pensja – salary
Precedence – pierwszeństwo / Precedens – precedent
Realise – uświadomić / Realizować – carry out
Regal – królewski / Regał – bookshelf
Complement – dopełnienie / Komplement – compliment
Genial – uprzejmy, towarzyski / Genialny – of genius
Lunatic – wariat / Lunatyk – sleepwalker
Obscure – mało znany / Obskurny – shabby
Ordinary – zwyczajny, zwykły / Ordynarny – crude, offensive
Caravan – przyczepa / Karawan – hearse
Brat – urwis / Brat – brother
Dress – suknia / Dres – tracksuit
Chef – kucharz / Szef – boss