Polscy matematycy – Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski z polskiego Biura Szyfrów – zostali wyróżnieni za złamanie kodów Enigmy w latach 1932–1939.
Enigma jest przenośną, elektromechaniczną maszyną szyfrującą. Niemcy wykorzystywali ją podczas II wojny światowej. Historycy przekonują, że złamanie jej kodów skróciło wojnę.
„Niecodzienna przesyłka, która 16 sierpnia 1939 r. trafiła do Londynu, zmieniła przebieg zbliżającej się drugiej wojny światowej” – wspominał w POLITYCE Jacek Tebinka. Polacy przywieźli nie tylko Enigmę, ale też dokładne informacje, jak rozpracować niemiecki szyfr. Działo się to 25–26 lipca 1939 r. na konferencji polskich, brytyjskich i francuskich kryptologów w Warszawie i w Pyrach. To tam mieścił się tajny ośrodek Biura Szyfrów Wicher.
Efektami prac Polacy podzielili się z Anglikami, a ci, w 1942 r., z Amerykanami. Te dwa ostatnie państwa stworzyły wówczas fundamenty trwającego do dziś ścisłego sojuszu wywiadowczego.
Przyznanie Polakom tego prestiżowego wyróżnienia to też symboliczny akt uznania dla ich zasług i pracy. Brytyjczycy długo utrzymywali, że za skonstruowanie maszyny deszyfrującej odpowiadają specjaliści z Wysp. O polskich działaniach mówiono tam dotąd – nomen omen – enigmatycznie. W 60. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego, równo dziesięć lat temu, wicepremier Wielkiej Brytanii John Prescott przypomniał o „ogromnym wkładzie polskich naukowców w zwycięstwo sił alianckich”. Z kolei w 2005 r. ministrowie spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii i Polski zaprezentowali w Londynie raport polskich i brytyjskich historyków „Współpraca wywiadów Polski i Wielkiej Brytanii podczas II wojny światowej”. 586-stronicowy dokument miał dowodzić, że wkład Polaków był znaczący.
Uroczystość nadania polskim matematykom wyróżnienia Milestone odbyła się we wtorek, 5 sierpnia, przed Instytutem Matematycznym PAN w Warszawie. Towarzyszyło jej odsłonięcie tablicy pamiątkowej, głoszącej:
„Polscy matematycy: Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski z krajowego Biura Szyfrów złamali kody maszyny szyfrującej Enigma. Pracując razem z inżynierami fabryki AVA w Warszawie, zbudowali »bombę« – pierwszą maszynę deszyfrującą kody Enigmy. Ich osiągnięcia były podstawą do dalszych prac Brytyjczyków nad deszyfracją, które w okresie późniejszym, z pomocą Amerykanów, przyczyniły się do zakończenia II wojny światowej”.
Wyróżnienie Milestone (‘kamienie milowe’) przyznaje The Institute of Electrical and Electronics Engineers (Instytut Inżynierów Elektryków i Elektroników, IEEE) – największe na świecie stowarzyszenie techników – za znaczące, przełomowe osiągnięcia z obszaru elektryki i elektroniki. Instytut honoruje twórców i autorów innowacji technologicznych, unikalnych produktów i usług „służących dobru ludzkości”. Odznaczenie dla polskich matematyków przyznano na wniosek polskiej sekcji IEEE.