7. Splątanie kwantowe to fakt
Upiorne oddziaływanie kwantów jest prawdą. Zjawisko polega na założeniu, że (zgodnie z zasadami fizyki kwantowej) cząstki elementarne, które wcześniej ze sobą oddziaływały, powinny natychmiast reagować na zmianę stanu swojego partnera, nawet jeśli ten znajduje się w dowolnie dużej odległości. Paradoks polega na zasadniczej zgodności fizyków co do faktu, że nic nie może poruszać się szybciej od prędkości światła – nawet informacja.
W 2015 r. udało się dowieść, że mimo paradoksu takie oddziaływanie rzeczywiście zachodzi. Potwierdzono to w dwóch różnych eksperymentach. Pierwszy z nich został przeprowadzony przez naukowców z Uniwersytetu w Genewie, drugi przez National Institute of Standards and Technology w Boulder (USA).
W pierwszym przypadku badano zachowania dwóch elektronów umieszczonych po obu stronach kampusu w odległości 1,3 kilometra. W drugim zachowanie fotonów w piwnicy pałacu Habsburgów w Wiedniu. W obu przypadkach odnotowano identyczne zachowanie cząstek pomimo dzielącej je odległości. Fizyka kwantowa jest nieco upiorna – to fakt.
6. Zastanów się, zanim uwierzysz badaniom
W 2015 r. zbadano skalę niepowtarzalności badań naukowych. I nie chodzi tu wcale o ich niezwykłość. Naukowcy z University of Virginia spróbowali odtworzyć 97 eksperymentów psychologicznych i uzyskać wyniki zbliżone do tych opublikowanych w uznanej prasie naukowej.
Okazało się, że jest to możliwe tylko w 37 przypadkach. Zjawisko nie dotyczy tylko psychologii. W trakcie innego eksperymentu próbowano powtórzyć zjawisko kurczenia się guzów w wyniku działania sunitynibu (substancji używanej w leczeniu np. zaawansowanego raka nerki). Skuteczność leku okazała się przeszacowana o średnio 45 proc. Co więcej, po przeliczeniu wyszło na jaw, że w samych Stanach Zjednoczonych wydaje się ponad 28 mld dolarów na badania, których wyników nie da się powtórzyć.
Po publikacji serii artykułów środowiska naukowe kornie biły się w pierś, wskazując presję publikacji jako źródło wszelkich problemów. Z drugiej strony podniosły się głosy sygnalizujące, że różnice w podejściu metodologicznym sprawiają, iż powtórzenie wyników testów zarówno w psychologii, jak i biologii jest niemal niemożliwe. Widać nawet do najbardziej przełomowych odkryć warto podchodzić z umiarkowaniem.
5. Być może udało się odnaleźć przodka wszystkich organizmów
Mikroby odnalezione w błocie na Arktyce mogą być najbliższymi krewnymi naszego wspólnego jednokomórkowego przodka. Naukowcy podejrzewają, że ten niezwykle przedsiębiorczy mikrob ponad 1,8 miliarda lat temu „wchłonął” bakterie i tym samym doprowadził do wykształcenia złożonych komórek, których organelle są owinięte w błony komórkowe, co jest wspólną cechą wszystkich stworzeń, od ameby do słonia.
4. Tak zwana „przerwa” w globalnym ociepleniu nigdy nie istniała
Kluczowy dowód przeciwników globalnego ocieplenia to rok 1998. O ile pomiary temperatury powierzchni od 1951 do 2012 r. wskazywały jednoznacznie na jej wzrost, o tyle w roku 1998 odnotowano niespodziewaną stabilizację ocieplenia. Dziś okazuje się, że taka przerwa nigdy nie istniała.
Przyczynami pomyłki nie były jednak niespodziewane zmiany prądów atmosferycznych czy erupcje wulkanów. „Przerwa” była wynikiem błędnych pomiarów. Kiedyś do mierzenia temperatury wody używano statków, które same wydzielały ciepło i zakłócały pomiary. Dziś wiemy, że mierzona przez nie temperatura była o 0,12 stopnia wyższa niż ta odmierzana przez precyzyjne i nowoczesne boje przeznaczone specjalnie do tego celu.
Jak donosiła Amerykańska Narodowa Służba Oceaniczna i Meteorologiczna, po zmianie metody pomiaru niewielkie nieścisłości przełożyły się na rzekomą stabilizację temperatury. Po niewielkiej korekcie i dodaniu specjalistycznych analiz przeprowadzanych na Arktyce potwierdzono, że tempo ocieplenia jest stałe od lat 50. poprzedniego wieku aż do dnia dzisiejszego.
3. Homo naledi – kolejny gatunek człowieka
Kolejny przodek homo sapiens dołącza do drzewa genealogicznego ludzkości. Naukowcy z Johannesburga odkryli kości nieznanego dotąd gatunku człowieka już w 2013 r., ale dopiero w tym roku wyniki badań przedstawiono szerszej publiczności. Ponad 1500 kości należących do co najmniej 15 osobników odnaleziono w jaskini położonej około 30 metrów pod ziemią w prowincji Gauteng w RPA.
Homo naledi prezentuje zaskakujące połączenie cech człeko- i małpopodobnych. Jego stopy i nogi są zbudowane w sposób, który umożliwia mu spacery w pozycji wyprostowanej, ale ramiona, pierś i biodra są przystosowane do wspinania się na drzewa. Humanoid ma mniejszy mózg niż późniejszy homo sapiens, ale kształt czaszki jest w obu przypadkach taki sam.
Odkrycie jest ważnym elementem w zagadce historii ewolucji gatunku ludzkiego, ale jak na razie stanowi centrum niezwykle gorącej debaty i przyprawia naukowców głównie o ból głowy.
2. CRISPR – technologia edycji genów
Głośne zarówno ze względów naukowych, jak i etycznych. Naukowcy od lat szukają sposobu na wykorzystanie technologii manipulacji genami w walce z chorobami i wadami genetycznymi. CRISPR jest bliżej spełnienia tych nadziei niż jakakolwiek inna dotychczasowa metoda. Polega ona na cięciu DNA i dezaktywacji wadliwego genu lub zastąpieniu go prawidłowa wersją. Przy opracowaniu tej metody naukowcy inspirowali się bakteriami, które potrafią usuwać ze swojego genomu zmiany wprowadzone przez wirusy.
Metoda wciąż jest niedoskonała, ale pozwala naukowcom na zmianę niemal każdego genu w dowolnym organizmie. Oznacza to również możliwość edycji genu w ludzkim zarodku, tak aby dziedziczył on określone cechy. Dlatego jednym z głównych pytań dotyczących tej metody jest nie tylko to, jak możemy ją wcielić w życie, ale także czy w ogóle powinniśmy.
1. New Horizons i zdjęcia Plutona
Lodowe góry, pola zamarzniętego azotu i metanu, poprzecinane kanałami tajemnicze lodowce i być może dwa lodowe wulkany. To tylko niektóre z odkryć, których dokonała sonda New Horizons na Plutonie. Od 14 lipca do 4 listopada tysiące ludzi na całym świecie obserwowało niesamowite zdjęcia przesyłane przez sondę oraz śledziło jej manewry w przestrzeni kosmicznej.
Obecnie kieruje się ona w stronę kolejnego ciała niebieskiego – planetoidy 2014 MU69 w Pasie Kuipera, jednak znajdzie się w jej pobliżu dopiero w styczniu 2019 r.
Źródło: Science