Jeśli jakieś odkrycie znajdzie się na okładce amerykańskiego tygodnika „Science”, jednego z najważniejszych czasopism naukowych świata, to jest spora szansa, że może być ono przełomowe. W wydaniu z 18 listopada na stronie tytułowej „Science” umieściło zdjęcie młodej zielonej rośliny rosnącej na polu w promieniach zachodzącego słońca. Tak tygodnik reklamował artykuł naukowców, którym udało się usprawnić proces fotosyntezy. Dzięki temu łodygi, liście i korzenie rośliny urosły większe o 14–20 proc. Jest to osiągnięcie o ogromnym potencjale dla rolnictwa, szczególnie w biednych i ludnych krajach Afryki oraz Azji. Ale okazuje się również interesujące z innego powodu: ważną rolę w międzynarodowym zespole badaczy odegrała dr hab. Katarzyna Głowacka z Instytutu Genetyki Roślin w Poznaniu.
Fotosynteza to jeden z najważniejszych procesów biochemicznych na naszej planecie. Dzięki niemu rośliny potrafią wykorzystywać światło (przede wszystkim słoneczne) do przekształcania dwutlenku węgla i wody w związki organiczne, którymi się odżywiają i dzięki którym rosną. W procesie fotosyntezy powstaje również tlen potrzebny m.in. nam do życia. Dla uzupełnienia dodajmy jednak, że choć światło, woda i dwutlenek węgla stanowią kluczowe źródło „pokarmu”, to nie są wystarczające: resztę niezbędnych do życia elementów (takich jak azot, potas czy fosfor) rośliny pobierają przez system korzeniowy z gleby.
Promienie słoneczne są więc życiodajne, ale w nadmiarze niebezpieczne. Również dla roślin, u których mogą powodować uszkodzenia liści. Dlatego w toku ewolucji wykształcił się mechanizm chroniący przed tym niebezpieczeństwem: kiedy natężenie światła jest zbyt duże, rośliny przekształcają je w ciepło uwalniane do otoczenia (fachowo nazywa się to mechanizmem niefotochemicznego gaszenia energii, a jego angielski skrót to NPQ).