Osoby czytające wydania polityki

„Polityka”. Największy tygodnik w Polsce.

Wiarygodność w czasach niepewności.

Subskrybuj z rabatem
Nauka

Ibuprofen na ból pleców? Uwaga! Jest tak skuteczny jak placebo...

Ból pleców jest jedną z najczęstszych dolegliwości, na jakie skarżą się Polacy. Ból pleców jest jedną z najczęstszych dolegliwości, na jakie skarżą się Polacy. Flickr CC by 2.0
Prowadzone w ostatnich latach badania kliniczne nie skłaniają do optymizmu. Okazuje się, że najbardziej popularne środki przeciwbólowe są bezradne wobec zwykłego bólu pleców.

To paradoks współczesnej medycyny: marzymy o tworzeniu terapii dopasowanych do konkretnego pacjenta i potrafimy leczyć wiele zabójczych chorób, a jednocześnie nie wiemy, jak radzić sobie z o wiele błahszymi – zdawać by się mogło – problemami zdrowotnymi.

Nie istnieją na przykład środki, które likwidowałyby konkretne wirusy wywołujące zakażenia górnych dróg oddechowych. Dlatego gdy dopada nas przeziębienie albo grypa, musimy polegać na lekach, które obniżają gorączkę albo ułatwiają usuwanie wydzieliny, ale nie leczą przyczyny. A najrozsądniejszą receptą cały czas jest po prostu zostać w łóżku i dużo pić.

Jakie są przyczyny bólu pleców?

Z leczeniem bólu mięśni i kości pleców jest poniekąd podobnie: w większości przypadków leczyć da się wyłącznie objawy. Tylko że gdy w wypadku grypy stosunkowo łatwo jest wskazać winowajcę (któryś gatunek wirusa), tutaj bardzo często nie jesteśmy w stanie nawet jasno podać przyczyny, z powodu której ból występuje.

Nawet tak powszechnie stosowany w diagnostyce chorób kręgosłupa rezonans magnetyczny rzadko kiedy okazuje się pomocny. Ten mało chlubny fakt opisał David H. Newman w swojej książce „Cień Hipokratesa”: „Większość anomalii, które lekarze identyfikują, posługując się tą metodą [rezonansem magnetycznym – KA] i traktują jako przyczynę bólu pleców – przesunięcie, wypadnięcie czy przerwanie dysku – odkrywane są za pomocą rezonansu równie często u zdrowych ludzi, których plecy nie bolą. Oczywiście zdarzają się wyjątki od tej reguły, ale wypadnięcie dysku stwierdzone za pomocą rezonansu magnetycznego najczęściej nie stanowi niepokojącego symptomu”.

To poważny problem, ponieważ na schorzenia pleców w ciągu swojego życia cierpieć będzie prawie każdy z nas. Już niektórzy dwudziestolatkowie leczą się na rwę kulszową, a upowszechniający się siedzący tryb życia może sprawić, że będziemy coraz częściej mierzyli się z poważnymi schorzeniami kręgosłupa. Ból z nich wynikający można oczywiście zaleczyć ogólnie dostępnymi środkami przeciwbólowymi, ale powtarza się od lat, że jest to metoda doraźna i nie bez skutków ubocznych. Szczególnie jeśli ból jest przewlekły.

Co gorsza, gromadzone w ostatnich czasach wyniki badań pokazują, że wiele ze stosowanych środków przeciwbólowych tak naprawdę nie działa na ból pleców lepiej niż placebo, czyli środek, w którym nie jest zawarta żadna substancja czynna. To oznacza, że nawet zaleczenie bólu pleców dostępnymi bez recepty „przeciwbólowcami” może przestać być jakimkolwiek rozwiązaniem.

Dlaczego leki przeciwbólowe nie działają?

Warto zaznaczyć, że lek lekowi nierówny. I tak na przykład paracetamol ma przede wszystkim działanie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe; substancje takie jak ibuprofen czy aspiryna działają także przeciwzapalnie, choć mogą dawać poważniejsze efekty uboczne.

Zdawało się przez jakiś czas, że środki zwalczające także stan zapalny są skuteczniejsze w walce z bólem pleców niż paracetamol. Jak donoszono w marcu 2015 roku na łamach „BMJ”, paracetamol nie działa w tego typu przypadkach lepiej niż placebo.

Ledwie dwa lata później przyszło jednak jeszcze większe zaskoczenie. Pismo „Annauls of Rheumatic Disease” podało, że po systematycznym przeglądzie 35 badań klinicznych nie da się stwierdzić, że środki takie jak ibuprofen w istotniejszy sposób przyczyniają się do złagodzenia bólu pleców.

Co więcej, również silniejsze opioidy nie dają wyraźnych efektów. Przyjmowanie tych ostatnich wiąże się poza tym ze sporym ryzykiem, bowiem potrafią one uzależniać. Wiedzą o tym wszyscy, którzy oglądali serial „Dr House” – główny bohater serialu, chcąc pozbyć się przewlekłego bólu nogi, bez umiaru przyjmował vicodin, czyli nazwę handlową leku zawierającego opioidy.

Jak leczyć ból pleców?

Czy należy w takim razie zaniechać przyjmowania wszystkich wymienionych wyżej leków przeciwbólowych, walcząc z bólem pleców? Niekoniecznie. Autorzy badań z „Annals of Rheumatic Disease” zaznaczają, że co szósty badany po przyjęciu takich leków odnosił krótkotrwałą poprawę, która była statystycznie istotna.

Nie da się jednak powiedzieć na podstawie tych analiz, co powoduje, że u jednej osoby lek zadziała lepiej, a u innej gorzej. Nie dość, że przyczyn bólu pleców można wymieniać wiele, to sam paracetamol czy ibuprofen – wbrew hasłom z reklam – nie działa wyłącznie w centrum bólu, a raczej wpływa na wiele różnych procesów komórkowych w całym organizmie.

Polacy kupują co roku ponad 110 milionów opakowań leków przeciwbólowych. Trudno policzyć, iloma z tych tabletek uśmierza się ból pleców. Za to i tak można sądzić, że w wielu wypadkach pigułek przeciwbólowych używamy niepotrzebnie i w nadmiarze. To zadziwiające, zważywszy że skuteczność tych leków nawet w krótkotrwałym zwalczaniu niektórych rodzajów bólu jest coraz częściej podawana w wątpliwość.

Więcej na ten temat
Reklama

Czytaj także

null
Kraj

Przelewy już zatrzymane, prokuratorzy są na tropie. Jak odzyskać pieniądze wyprowadzone przez prawicę?

Maszyna ruszyła. Każdy dzień przynosi nowe doniesienia o skali nieprawidłowości w Funduszu Sprawiedliwości Zbigniewa Ziobry, ale właśnie ruszyły realne rozliczenia, w finale pozwalające odebrać nienależnie pobrane publiczne pieniądze. Minister sprawiedliwości Adam Bodnar powołał zespół prokuratorów do zbadania wydatków Funduszu Sprawiedliwości.

Violetta Krasnowska
06.02.2024
Reklama

Ta strona do poprawnego działania wymaga włączenia mechanizmu "ciasteczek" w przeglądarce.

Powrót na stronę główną