Grzegorz Ochała
Grzegorz Ochała, finalista Nagród Naukowych 2013
Dr Grzegorz Ochała o swojej pracy naukowej:
Moje zainteresowania badawcze koncentrują się na historii doliny Nilu w późnym antyku i średniowieczu, przede wszystkim na historii piśmiennictwa oraz historii kultury w tak zwanej Nubii chrześcijańskiej. Pod tym terminem należy rozumieć region rozciągający się pomiędzy I Kataraktą nilową a terenami na południe od dzisiejszego Chartumu, gdzie od połowy VI do końca XV wieku istniały królestwa chrześcijańskie, Makuria, Nobadia i Alwa, mało znane w świecie naukowym, a niemal zupełnie nie znane poza nim.
Należy w tym miejscu przypomnieć, że badania nad historią i kulturą Nubii chrześcijańskiej są polską specjalnością, zapoczątkowaną przez Profesora Kazimierza Michałowskiego i jego odkrycie malowideł w katedrze w Faras. O ile to bezcenne znalezisko otworzyło oczy całego świata na istnienie chrześcijaństwa dolinie Nilu środkowego, obecne badania maja na celu rozpowszechnienie wiedzy o nich zarówno wśród uczonych z dziedzin pokrewnych, jak i wśród szerszej publiczności.
Choć badania nad historią i kulturą Nubii chrześcijańskiej mają długą tradycję, sięgającą XIX wieku, ich stan jest wciąż niezadowalający. Można powiedzieć, że „nubiologia” jest obecnie na etapie, na którym nauki o klasycznej starożytności były 200 lat temu. Buduje się w jej ramach zaawansowane teorie historyczne, polityczne i społeczne, ale brakuje w niej podstawowych narzędzi, w postaci korpusów tekstów, baz danych, czy nawet aktualnych podręczników, które od dawna stanowią nieocenioną pomoc w badaniu greckich i łacińskich źródeł pisanych z kręgu kultury śródziemnomorskiej.
W mojej pracy nad tekstami powstałymi w dolinie Nilu środkowego staram się uzupełnić tę ewidentną „metodologiczną” lukę poprzez systematyczną i kompleksową analizę poszczególnych zagadnień, która umożliwia weryfikację „wielkich” teorii. Właśnie dzięki takiemu podejściu do źródeł moje studia nad fenomenem użycia różnych systemów chronologicznych w Nubii chrześcijańskiej zaowocowały znakomicie ocenioną pracą doktorską i równie dobrze przyjętą monografią.
Obecnie, w ramach stypendium podoktorskiego na Uniwersytecie Genewskim, realizuję projekt „Languages and literacy in Christian Nubia”, którego celem jest zrozumienie fenomenu posługiwania się na tamtym terytorium czterema różnymi językami (greką, koptyjskim, arabskim oraz rodzimym językiem staronubijskim).
Pierwszym etapem tych badań jest stworzenie bazy danych wszystkich odkrytych do tej pory tekstów nubijskich, począwszy od ważnych inskrypcji o charakterze monumentalnym poprzez epitafia, listy prywatne i inskrypcje pozostawione przez pielgrzymów na ścianach kościołów, aż po napisy wydrapane na naczyniach ceramicznych.
Owa baza danych, częściowo dostępna już w internecie pod adresem www.dbmnt.uw.edu.pl, wzorowana jest na wielkich projektach papirologicznych i epigraficznych (np. papyri.info, Heidelberger Gesamtverzeichnis der griechischen Papyrusurkunden Ägyptens). Dzięki niej uczeni zainteresowani tematem po raz pierwszy będą mieli możliwość łatwego dostępu do materiału, który opublikowany jest w niezliczonych artykułach rozproszonych w rozmaitych, niekiedy bardzo trudno dostępnych czasopismach, publikacjach zbiorowych, czy raportach wykopaliskowych.