Osoby czytające wydania polityki

„Polityka”. Największy tygodnik w Polsce.

Wiarygodność w czasach niepewności.

Subskrybuj z rabatem
Rynek

Zrównoważony rozwój – nowy cel biznesu

Polityka
Jak będzie wyglądał świat, w którym będą żyły nasze dzieci i ich dzieci? A może zapytajmy inaczej - jak chcemy, aby wyglądał, i co możemy zrobić, aby tak się stało? Na szczęście to pytanie zadaje sobie coraz więcej ludzi, instytucji i organizacji, także biznesowych.

Coraz częściej spotykamy ostatnio termin „zrównoważony rozwój”, oznaczający taki kierunek rozwoju, w którym „potrzeby obecnego pokolenia mogą być zaspokojone bez umniejszania szans przyszłych generacji na ich zaspokojenie”. Taką definicję po raz pierwszy sformułowano w raporcie ONZ z 1987 r. pt. „Nasza Wspólna Przyszłość”. Mówiąc wprost, chodzi o to, by nasze dzieci i ich dzieci miały takie same szanse na godne i dostatnie życie jak my. Takie sformułowanie chyba najlepiej oddaje cel, do jakiego powinna dążyć nasza cywilizacja. Cel to niełatwy, choćby ze względu na to, że przy zachowaniu obecnego tempa i sposobu rozwoju za kilkadziesiąt lat po prostu nie wystarczy nam podstawowych surowców pozwalających trwać na obecnym poziomie. ONZ alarmuje, że jeżeli społeczeństwa krajów rozwijających się będą chciały powielać wzorce konsumpcji kultywowane przez kraje rozwinięte, to w roku 2050 zwyczajnie zasoby te zostaną wyczerpane.

Kwestie zrównoważonego rozwoju nabrały jeszcze większego znaczenia w ostatnim czasie, gdy kryzys finansowy ujawnił wiele słabości obecnego systemu gospodarczego. Na jaw wyszła nierównowaga w układzie sił między uczestnikami rynku i to, że mimo dobrych chęci państwa i społeczeństwa nie potrafią poradzić sobie z rozwiązaniem najważniejszych problemów społecznych takich jak ubóstwo czy wykluczenie.

W tej sytuacji konieczne jest przestawienie trybów rozwoju świata na bardziej zrównoważone tory. Zmianę sposobu myślenia widać choćby w próbach znalezienia innych niż PKB mierników sukcesu uwzględniających nie tylko ekonomiczne, ale także społeczne i środowiskowe aspekty rozwoju. Także strategiczne dokumenty publikowane przez Unię Europejską podkreślają wagę zrównoważonego rozwoju. W Strategii „Europa 2020”, długofalowym programie społeczno-gospodarczym UE, zrównoważony wzrost wskazany został jako jeden z trzech priorytetów.

Biznes potrzebny jako napęd do zmian

Zrównoważony rozwój to wyzwanie dla wszystkich: rządów, biznesu, organizacji pozarządowych, konsumentów. Jednak to biznes powinien wziąć na siebie rolę lidera zmian i w wielu aspektach już teraz tak czyni. To on tworzy organizacje, które potrafią działać elastycznie, zwinnie adaptują się do nowych warunków, potrafią też przeprowadzać złożone projekty zarządzania zmianą. Ludzie coraz lepiej rozumieją, że firmy czerpią ze środowiska, kapitału społecznego i ludzkiego po to, by generować zysk dla właścicieli i akcjonariuszy oraz tworzyć miejsca pracy, jednak w zamian oczekują, że przedsiębiorstwa te oddadzą znacznie więcej społeczeństwu i otoczeniu, w którym funkcjonują, że biznes będzie prowadzony w inny, bardziej zrównoważony sposób i że stanie się to standardem. Co ważne, aby rozwijać się w sposób zrównoważony, biznes potrzebuje współpracy i wsparcia ze strony państwa i jego instytucji, a także sprzyjającego otoczenia, które wyłącznie państwo może kształtować.

Dlatego w odpowiedzi na te wyzwania odpowiedzialne firmy starają się minimalizować swój negatywny wpływ na otoczenie i prowadzą biznes w sposób bardziej zrównoważony. Wiele z nich podejmuje długofalowe zobowiązania, zapisuje je w strategiach zrównoważonego rozwoju i odpowiedzialnego biznesu (CSR – od ang. corporate social responsibility), a następnie stara się mierzyć efektywność tych działań.

Firmy na świecie coraz częściej spoglądają też nieco dalej w przyszłość próbując przewidzieć, jakie działania muszą podjąć, aby rozwijać się w zrównoważony sposób. W lutym 2010 r. Światowa Rada Biznesu na rzecz Zrównoważonego Rozwoju (WBCSD) opublikowała dokument pt. „Vision 2050. The new agenda for business”, w którym określiła wyzwania, jakie stoją przed biznesem w perspektywie 40 lat, a także wskazała na szanse rynkowe umożliwiające firmom stabilny rozwój w długim okresie. W raporcie wyróżniono dziewięć kluczowych obszarów, a w każdym z nich wskazano działania, jakie muszą zostać podjęte, aby w 2050 r. „9 miliardów ludzi żyło godnie, mądrze korzystając z ograniczonych zasobów naszej planety”.

Kilka krajów podjęło inicjatywę opracowania lokalnych „Wizji 2050”, w tym Polska. U nas prace nad projektem prowadzone są pod przewodnictwem firmy doradczej PwC, która posiada podobne doświadczenia z innych rynków, a patronat nad projektem sprawuje Ministerstwo Gospodarki i Forum Odpowiedzialnego Biznesu. „Inicjując projekt w Polsce, zależało nam, aby jego efekty, wypracowane w szerokim dialogu, stały się podstawą dla strategicznych decyzji dotyczących długoterminowego, zrównoważonego rozwoju firm. Ważne było też, aby materiał ten stanowił wkład do strategii długookresowych i planów operacyjnych rządu” – mówi Olga Grygier, prezes PwC w Polsce.

Chcąc odpowiedzieć na pytanie, jakie wyzwania zrównoważonego rozwoju są dla Polski najważniejsze, autorzy polskiej „Wizji 2050” musieli uwzględnić specyfikę naszego kraju: jego dziedzictwo historyczne, położenie geograficzne, etap rozwoju, zmianę roli Polski w Europie i na świecie, strukturę polskich firm i charakter otoczenia, w jakim funkcjonują. Trudno przecież porównywać wyzwania stojące przed Polską czy też krajami Europy Zachodniej, szczególnie pod względem zapóźnień infrastrukturalnych i technologicznych będących u nas konsekwencją wielu lat historycznych zaniedbań. Polska „Wizja 2050” powstawała w wyniku dialogu i szerokich konsultacji z ponad 150 przedstawicielami biznesu, którzy na ponad 14 sesjach bardzo aktywnie zaangażowali się we współtworzenie dokumentu. „Wizja 2050” wskazuje na najważniejsze wyzwania, kreśli drogę do ich rozwiązania, pokazuje, co nam grozi, jeśli nic nie zrobimy, ale też podkreśla szanse, jakie dla firm niesie zrównoważony rozwój. Autorzy podpowiadają też, jakie przykładowe działania może podjąć biznes, by przybliżyć realizację ambitnych celów „Wizji 2050”, a także wyjaśniają, jak rząd i inni partnerzy społeczni mogą mu w tym pomóc.

Sześć dziedzin do poprawy

„Wizja 2050” wyróżnia sześć obszarów priorytetowych z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju Polski. Są to: kapitał ludzki, kapitał społeczny, infrastruktura, zasoby naturalne, energia oraz jakość państwa i instytucji.

Kapitał ludzki to umiejętności, zdolności i wiedza pracowników, niezbędne dla wdrożenia jakiejkolwiek strategii. Firmy w Polsce coraz częściej rozumieją, że kapitał ludzki, będąc elementem trudnym do skopiowania, stanowi istotne źródło przewagi konkurencyjnej. Ludzie z kolei uwierzyli, że poziom wykształcenia jest przepustką do ekonomicznego awansu, dlatego masowo inwestują w edukację swoją i dzieci. Jest jednak kilka wyzwań, którym trzeba będzie stawić czoła: starzejące się społeczeństwo, wzrost ubóstwa, wykluczenia i rozwarstwienie społeczne, niska mobilność zawodowa Polaków, niedostosowanie edukacji do potrzeb rynku pracy, potrzeba nauki przez całe życie. Już dziś biznes może przedsięwziąć pewne kroki, które pomogą zapobiec niekorzystnym zmianom, takie jak: ściślejsza współpraca z ośrodkami akademickimi przy tworzeniu programów, definiowanie swoich potrzeb odnośnie do kwalifikacji pracowników, stawianie realnych wymagań kandydatom do pracy, organizacja szkoleń dla pracowników, stosowanie telepracy, wdrażanie ułatwień dla rodziców, ograniczenie tzw. śmieciowych umów, opracowanie ścieżek rozwoju dla osób w wieku 50+.

Według socjologów kapitał ludzki już wkrótce nie będzie wystarczającym motorem rozwoju polskiej gospodarki, która powinna stopniowo przestawiać się na kapitał społeczny, który umożliwia członkom społeczeństwa skuteczne współdziałanie. Tymczasem – jak pisze prof. Janusz Czapiński w „Diagnozie społecznej” – „żyjemy w kraju coraz bardziej efektywnych jednostek i niezmiennie nieefektywnej wspólnoty”. Skoro umiejętność współdziałania będzie wkrótce decydowała o naszym sukcesie gospodarczym lub jego braku, biznes powinien już dziś podjąć działania na rzecz wspierania budowy kapitału społecznego, tym bardziej że będzie to proces długotrwały. Może m.in.: uwzględniać doświadczenia społeczne (działalność w organizacjach pozarządowych, wolontariat) w kryteriach oceny kandydatów do pracy, uczyć współpracy i promować pracę zespołową, podejmować projekty na rzecz lokalnych społeczności wspólnie z organizacjami społecznymi, prowadzić dialog społeczny.

Kolejnym obszarem jest infrastruktura, której dostępność i jakość są ważnymi elementami konkurencyjności. Tu wyzwaniem jest domknięcie luki infrastrukturalnej (m.in. w zakresie dróg, kolei) w sposób uwzględniający stan środowiska i potrzeby społeczno-gospodarcze, zrównoważone budownictwo, zapewnienie równomiernego dostępu do nowoczesnych technologii, budowa społeczeństwa informacyjnego. Przykładowe działania, które już dziś mogą podjąć firmy, to: wymiana floty na bardziej ekologiczną, edukowanie pracowników, zwłaszcza starszych, w zakresie korzystania z nowych technologii, współpraca ze szkołami, stawianie wysokich wymagań ekologicznych deweloperom, dostawcom i usługodawcom.

W rozdziale dotyczącym zasobów naturalnych znajdziemy chyba najwięcej wyzwań dla biznesu. Firmy czerpią ze środowiska, dlatego w dużej mierze powinny przyczyniać się do zachowania jego zasobów dla przyszłych pokoleń. W tym celu konieczne jest coraz bardziej oszczędne, efektywne gospodarowanie zasobami, odzysk i powtórne wykorzystanie. Wśród przykładowych działań biznesu są: opracowywanie długoterminowych strategii minimalizacji negatywnego wpływu na środowisko, wdrażanie systemów zarządzania środowiskowego (ISO, EMAS, czystsza produkcja), inwestowanie w nowoczesne technologie, modernizowanie starych linii produkcyjnych, optymalizowanie procesów produkcji, podnoszenie efektywności wykorzystywania zasobów, edukowanie partnerów w łańcuchu dostaw i stawianie wymagań dostawcom, wykorzystanie materiałów z odzysku, segregowanie odpadów.

Energia to kolejny obszar priorytetowy wyróżniony w „Wizji”. Wyzwania dotyczą tu m.in.: dywersyfikacji źródeł energii w obliczu wyzwań klimatycznych, bezpieczeństwa energetycznego, rozwoju infrastruktury przesyłowej, zwiększania efektywności energetycznej i rozwoju rynków energii i paliw. Biznes i tu może przyczynić się do realizacji celów zrównoważonego rozwoju np. poprzez: zmianę technologii produkcji na bardziej wydajne energetycznie, budowanie przyzakładowych elektrowni opartych na odnawialnych źródłach, pozyskiwanie energii z odpadów, wdrożenie systemów zarządzania energią oraz ograniczenie wskaźnika emisyjności, podejmowanie działań na rzecz redukcji zużycia energii na jednostkę produktu.

Chcąc osiągnąć cele „Wizji”, biznes potrzebuje współpracy i wsparcia ze strony państwa i jego instytucji, a także sprzyjającego otoczenia, które wyłącznie państwo może wykreować. Dlatego sprawne i świadome wyzwań zrównoważonego rozwoju państwo to ostatni kluczowy obszar działań. Tu biznes ma rolę jedynie wspierającą. Może m.in.: włączać się w dialog z administracją publiczną, zabierać głos w debacie publicznej, podejmować współpracę w formule partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP), włączać się w proces realizacji celów zrównoważonego rozwoju, dzielić się doświadczeniem i wiedzą z innymi uczestnikami rynku, wspierać organizacje pozarządowe.

 

Irena Pichola
Lider zespołu ds. zrównoważonego rozwoju i odpowiedzialnego biznesu, PwC

Pełna wersja raportu „Wizja zrównoważonego rozwoju dla polskiego biznesu 2050” dostępna będzie na stronach www.pwc.pl/wizja2050 oraz stronie Ministerstwa Gospodarki i Forum Odpowiedzialnego Biznesu

Więcej na ten temat
Reklama

Czytaj także

null
Ja My Oni

Jak dotować dorosłe dzieci? Pięć przykazań

Pięć przykazań dla rodziców, którzy chcą i mogą wesprzeć dorosłe dzieci (i dla dzieci, które wsparcie przyjmują).

Anna Dąbrowska
03.02.2015
Reklama

Ta strona do poprawnego działania wymaga włączenia mechanizmu "ciasteczek" w przeglądarce.

Powrót na stronę główną