Płatności bezgotówkowe w Szwecji – sukces, ale nie bez wątpliwości

Koniec papierowego pieniądza wcale nie jest marzeniem banków centralnych. Świadczą o tym coraz poważniejsze wątpliwości w Szwecji.

Szwecja od lat stawiana jest za wzór sukcesu płatności bezgotówkowych. Tam gotówka odpowiada już za niewiele ponad 1 proc. wartości wszystkich transakcji, coraz więcej sklepów i punktów usługowych w ogóle jej nie przyjmuje, a znaczna część Szwedów nie nosi jej w ogóle ze sobą. Jeśli zatem jest na świecie kraj, gdzie gotówka w całkiem nieodległej przyszłości może zupełnie zniknąć, to właśnie Szwecja wydaje się kandydatem numer jeden. Jednak im mniej jest gotówki w obiegu i im trudniej się nią posługiwać, tym głośniej słychać nawet w Szwecji krytyczne głosy.

Płatności bezgotówkowe pod kontrolą prywatnych korporacji

Można je tak naprawdę podzielić na dwie grupy. Jedni martwią się, że monopol płatności bezgotówkowych utrudni życie osobom starszym, mniej biegłym technicznie, które wciąż wolą używać banknotów i monet. Dla nich kompletna cyfryzacja tej dziedziny życia może być sporym problemem. Jednak na znaczeniu zyskuje raczej inny argument, związany z bezpieczeństwem. Koniec gotówki to drastyczne ograniczenie roli banku centralnego. Tym bardziej że bezgotówkowe systemy płatności kontrolowane są przez sektor prywatny. Przy braku gotówki trzeba zdać się na łaskę międzynarodowych korporacji jak Visa czy Mastercard, które zyskują w ten sposób gigantyczną władzę.

E-korona – szwedzka kryptowaluta na trudne czasy?

A przecież władzy nikt nie lubi tracić. Nic zatem dziwnego, że szwedzki bank centralny, chociaż oficjalnie cieszy się z gigantycznego sukcesu płatności bezgotówkowych, ma też sporo wątpliwości. Szwedzi wiedzą, że nawet jeśli gotówki oficjalnie jeszcze długo nie zlikwidują, to już jest ona niszowa i tego trendu nic nie zatrzyma. Stąd pomysł stworzenia nowej e-korony, czyli kryptowaluty. Kontrola nad nią byłaby oczywiście w gestii banku centralnego, a ten elektroniczny pieniądz miałby zabezpieczać kraj na wypadek na przykład wojny. Tak by odcięcie od międzynarodowego systemu płatniczego nie oznaczało utraty dostępu do jakichkolwiek pieniędzy, gdy gotówki już nie będzie.

Kryptowaluta to pełna kontrola transakcji. Co z anonimowością pieniądza?

To pomysł ciekawy, ale też kontrowersyjny i nie rozwiewa wielu obaw obrońców gotówki. Bo przecież kryptowaluta (na wzór słynnego bitcoina) pozwala – inaczej niż właśnie gotówka – na pełną kontrolę transakcji i na bardzo dokładne śledzenie losów każdej, w tym przypadku, e-korony. Bank centralny zyskuje zatem dla siebie pole wpływów, ale za to społeczeństwo i tak traci formę anonimowego pieniądza, jakim jest gotówka. Nic dziwnego, że takie państwowe kryptowaluty mają wielu przeciwników, którzy widzą w nich „Wielkiego Brata”, a nie sensowną alternatywę dla kart płatniczych.

Jak sprawić, by świat pieniądza i transakcji bezgotówkowych był bezpieczny?

Poza Szwecją takie debaty są na razie mniej burzliwe, bo i rola gotówki pozostaje większa. Ale trend jest jasny – także w Polsce coraz częściej używamy płatności bezgotówkowych. Częściowo z wyboru (bo szybciej czy wygodniej), ale czasem także z tego względu, że kolejne automaty czy kasy gotówki już po prostu nie przyjmują. Także u nas pojawił się na krótko wątek kryptozłotego, jednak Narodowy Bank Polski zapewnił, że nad nim nie pracuje.

Tymczasem warto już dziś zastanawiać się, jak będzie wyglądał świat pieniądza i płatności bez gotówki. Co trzeba zrobić, żeby był on bardziej, a nie mniej bezpieczny? Czy eliminując jedne zagrożenia (jak ataki na konwoje czy wysadzanie bankomatów), nie tworzymy równocześnie nowych? Bo przecież nikt chyba nie liczy, że eliminacja papierowych pieniędzy wyeliminuje również przestępców. Oni akurat na świat bez gotówki przygotowują się jako pierwsi, o czym świadczą choćby ich biegłość w posługiwaniu się bitcoinem i skuteczne ataki na giełdy tej kryptowaluty.

Czytaj więcej: Czy banki będą jeszcze potrzebne, jeśli świat opanują wirtualne waluty, a smartfon zastąpi gotówkę i karty płatnicze?