Osoby czytające wydania polityki

„Polityka”. Największy tygodnik w Polsce.

Wiarygodność w czasach niepewności.

Subskrybuj z rabatem
Społeczeństwo

W szponach sondaży

Jak czytać badania opinii publicznej

secretlondon123 / Flickr CC by SA
W rodzimej publicystyce modne stało się pojęcie demokracji sondażowej. Czy wyniki ankiet odzwierciedlają głos opinii publicznej? A może to sondaże same kreują społeczną rzeczywistość i tym samym manipulują nią? Może istnieją lepsze rozwiązania pozwalające ujawnić się głosowi ludu?

Pytanie: czym jest demokracja? – jest równie stare jak rozważania nad istotą reprezentacji politycznej. W czasach nowożytnych chodzi zresztą nie tyle o to, kto nas reprezentuje, ile jak to robi?

Kwestię tę rozstrzygano rozmaicie. Wydaje się, że najważniejsze konsekwencje praktyczne ma rozróżnienie dokonane przez Edmunda Burke’a w 1774 r., gdy w Bristolu, przemawiając do swojego elektoratu, zaproponował dwa modelowe typy relacji przedstawicielskiej: delegacyjny i powierniczy. Ten pierwszy polega na realizacji woli swych wyborców przez wybranego w demokratycznych wyborach przedstawiciela, natomiast drugi – na realizacji ich interesów. W tym pierwszym pełni on rolę swoistego pasa transmisyjnego; nieco przesadzając można powiedzieć, że przedstawiciel realizuje zachcianki wyborców, jakiekolwiek by one były. W tym drugim pełni rolę oświeconego powiernika, który znając krótkoterminowe preferencje elektoratu dba także o jego rzeczywiste, czyli długofalowe interesy.

Oto więc mamy kluczowy dylemat, który powraca także przy okazji niepokojów związanych z demokracją sondażową: ludzie – także gdy zabierają się za uprawianie polityki – są kłębkiem sprzeczności, a ich opinie i preferencje bywają często odmienne od ich rzeczywistych interesów. Co jest ważniejsze? Okazuje się, że z dylematem tym bardzo słabo radzą sobie (zarówno w teorii, jak i w praktyce) także sami badacze.

Różne opinie publiczne

Kontrowersja ta powraca w innej jeszcze formie wtedy, gdy próbuje się określić coś, co wydaje się łatwe do opisania: czym mianowicie jest opinia publiczna?

Reklama