Osoby czytające wydania polityki

„Polityka”. Największy tygodnik w Polsce.

Wiarygodność w czasach niepewności.

Subskrybuj z rabatem
Społeczeństwo

Choinka, kolędy i inne zwyczaje świąteczne - skąd się wzięły w Polsce?

"Pokłon pasterzy", obraz Giorgio da Castelfranco z XVI w. Wikipedia
Tradycje świąteczne przetrwały upadki i odrodzenia państwa polskiego, republikę szlachecką, demokrację sanacyjną, okupacje, demokrację ludową.
Wigilia, akwarela namalowana 1904-05 przez Carla Larssona (1853-1919)Wikipedia Wigilia, akwarela namalowana 1904-05 przez Carla Larssona (1853-1919)

W dawnej Polsce w uczcie wigilijnej brały udział zwierzęta. Bydłu i koniom wynoszono resztki wigilijnego jadła, pisze znakomity badacz staropolskiego obyczaju Jan Stanisław Bystroń. Wychodzono przed dom, żeby rozrzucić trochę jadła także wolnej zwierzynie – wilkom, wróblom.

Skąd się to wzięło? Pewno z czasów przedchrześcijańskich. Wierzono, że bydło tak nakarmione nie ulegnie urokom, a wilk zaproszony na Wilię podejdzie pod ludzkie siedziby tylko ten jeden raz w roku. Zapraszano nawet i mróz, bo Boże Narodzenie to święto jednoczące ludzi i przyrodę. No i dużo wróżono, co niesie nadciągający rok.

Niekoniecznie pod choinką, bo choinka jest stosunkowo nowym importem z Niemiec. Zwyczaj „drzewka” upowszechnia się u nas dopiero w XIX wieku, za pośrednictwem mieszczaństwa z niemieckimi korzeniami. Tak czy inaczej, mieszanka jest wyborna: elementy pogańskie, do których należy zapewne wybór daty 24 XII, zimowe zrównanie nocy z dniem, i sianko pod obrusem, wzięte z religii rolniczej, i elementy chrześcijańskie.

Wróżby nic nie przeszkadzały, jak nie przeszkadzają do dziś podczas Andrzejków. Widzimy tu, jak nakładają się na siebie kolejne warstwy kulturowe i jak stapiają się w atrakcyjną od stuleci całość.

Zwyczaje bożonarodzeniowe w Polsce

Boże Narodzenie, a ściśle kolacja wigilijna, w niemal niezmienionym scenariuszu, przetrwała upadki i odrodzenia państwa polskiego, republikę szlachecką, demokrację sanacyjną, okupacje, demokrację ludową. Wygląda na to, że nie zmoże jej też polska wersja „Merry Christmas”, mimo zmasowanego ataku reklam w TV i wszelkiego rodzaju tandety w supermarketach. Są tylko trzy tak odporne ewenementy w naszej polskiej kulturze – święta wielkanocne, Zaduszki i właśnie tradycje Bożego Narodzenia.

Reklama