Osoby czytające wydania polityki

„Polityka”. Największy tygodnik w Polsce.

Wiarygodność w czasach niepewności.

Subskrybuj z rabatem
Społeczeństwo

Nieszczęścia nie zniechęcą

Polskie pogrzeby w Himalajach i Karakorum. Dlaczego ryzyko nie zniechęca kolejnych śmiałków?

Mount Everest - najwyższa góra świata. Mount Everest - najwyższa góra świata. Joe Hastings / Flickr CC by 2.0
Co ciągnie ludzi na szczyty gór, do podziemnych jaskiń i do powietrznych akrobacji - tłumaczy psycholog Beata Mieńkowska.

Joanna Cieśla: Tomasz Kowalski i Artur Hajzer zostali pochowani w Himalajach, w których ulegli wypadkom. Spodziewa się pani, że ostatnie tragedie polskiego himalaizmu sprawią, że zainteresowanie tym sportem spadnie?

Beata Mieńkowska: Nie sądzę. Mam wrażenie, że z każdym miesiącem i rokiem więcej ludzi – młodych, w wieku średnim, ale także zupełnie dojrzałych - jest skłonnych podejmować wyzwania, które uznają za dopasowane do swoich możliwości. Czasami te wyzwania faktycznie są dopasowane, ale często ich możliwości przekraczają – chodzi mi nie tylko o zdobywanie 8-tysięczników, ale też o wspinaczkę po skałach i penetrację jaskiń, próby samotnego przepływania oceanów, czy loty na paralotniach. Z perspektywy obserwatora takie przedsięwzięcia są związane z zagrożeniami, ale te osoby widzą w nich tylko wyzwanie.

Dlaczego ryzykantów przybywa?

Podobne aktywności bywają próbami zaspokojenia różnych potrzeb czy pragnień, których inaczej nie udało się zrealizować. Amerykański psycholog Steven Reiss w niedawno wydanej książce „16 pragnień. Analiza motywacyjna” opisuje właśnie 16 takich podstawowych pragnień, które żywią ludzie. Pobijanie rekordów w sportach ekstremalnych bywa drogą do spełnienia któregoś z nich – może to być potrzeba aktywności fizycznej czy ciekawości, ale może też być na przykład potrzeba władzy, a wtedy sytuacja się komplikuje.

Co wchodzenie na 8-tysięczniki czy latanie na paralotniach ma wspólnego z potrzebą władzy?

Za hasłem „władza” w ujęciu Reissa kryje się pragnienie sprawowania przywództwa, ale też pragnienie osiągnięć, dominacji. Gdy człowiek zrobi coś, czego nie zrobił nikt wcześniej – powiedzmy, że obleci Ziemię paralotnią - może doznać zaspokojenia tego rodzaju potrzeb.  Ale gdy ktoś inny powtórzy jego wyczyn, w tym człowieku może pojawić się pustka, potrzeba, by pójść o krok dalej, szukać kolejnego niekonwencjonalnego, niewykonalnego wyczynu. Paradoksalnie,  w przypadku potrzeby władzy nie chodzi o to, żeby zrobić coś dla siebie, lecz o to, żeby udowodnić coś komuś, kto był albo jest dla nas ważny – ale nie docenił nas w stosownym momencie (czasem dlatego, że nie był w stanie).

Zdobywcy rekordów to niezaspokojeni frustraci?

Absolutnie nie to chcę powiedzieć. Za niektórymi decyzjami stoją jednak mało racjonalne motywy.

O himalaistach i alpinistach mówi się, że uzależniają się od ryzyka, od adrenaliny i od procesów biochemicznych, które zachodzą w organizmie na dużych wysokościach...   

Oczywiście, to możliwe. Ale chodzi mi też o mechanizmy, które dotyczą wielu zwykłych ludzi. Mamy nieograniczony dostęp do informacji, ale nie mamy czasu na ich przetworzenie, jesteśmy też zachęcani do nieustannych porównań z innymi, co sprawia, że ludzie podejmują się aktywności, do których nie są przygotowani – w sensie psychicznym, ale też fizycznym. Nie twierdzę, że tak było w przypadku polskich himalaistów, którzy zginęli w ostatnich wypadkach. Obawiam się jednak, że z powodu tych właśnie zjawisk zainteresowanie ekstremalnymi sportami i ryzykownymi działaniami nie spadnie, może raczej narastać. Należy o tym mówić, by ludzi przestrzegać.

 

Reklama

Czytaj także

null
Ja My Oni

Jak dotować dorosłe dzieci? Pięć przykazań

Pięć przykazań dla rodziców, którzy chcą i mogą wesprzeć dorosłe dzieci (i dla dzieci, które wsparcie przyjmują).

Anna Dąbrowska
03.02.2015
Reklama

Ta strona do poprawnego działania wymaga włączenia mechanizmu "ciasteczek" w przeglądarce.

Powrót na stronę główną